Ograniczenie prawa do obrony w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym w stosunku do żołnierzy, funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego. K 31/08
Data: 9 VII 2009 godz.: 0.00
9 lipca 2009 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący ograniczenia prawa do obrony w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym w stosunku do żołnierzy, funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 4 września 1997 roku o dyscyplinie wojskowej z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
- art. 129 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 roku o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji ;
- § 21 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2003 roku w sprawie udzielania wyróżnień i przeprowadzania postępowań dyscyplinarnych wobec funkcjonariuszy Agencji Wywiadu z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
- § 20 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 roku w sprawie udzielania wyróżnień i przeprowadzania postępowań dyscyplinarnych wobec funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W świetle kwestionowanych przepisów obwiniony w toku postępowania dyscyplinarnego ma prawo ustanowić obrońcę. Jednakże obrońcą takim może być wyłącznie żołnierz bądź funkcjonariusz danej służby. Przepisy ograniczają w związku z tym krąg podmiotów, spośród których obwiniony w postępowaniu dyscyplinarnym ma prawo wybrać sobie obrońcę.
Zgodnie z konstytucją każdy, przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
Przyjęte w kwestionowanych przepisach rozwiązania polegające na ograniczeniu wyboru obrońcy do osób wyłącznie wyłonionych spośród funkcjonariuszy danej służby, zdaniem wnioskodawcy, nie odpowiadają standardowi wyboru obrońcy określonemu w konstytucji. Krąg podmiotów spośród których obwiniony może wybrać sobie obrońcę został bowiem ograniczony wyłącznie do osób, które nie świadczą profesjonalnej pomocy prawnej, a ponadto pozostają w stosunku podległości służbowej wobec przełożonego, a więc podmiotu wszczynającego postępowanie dyscyplinarne.
Zdaniem wnioskodawcy, powierzenie obrony funkcjonariuszowi danej służby, nawet gdy, dołoży on należytej staranności, nie gwarantuje takiego poziomu obrony jaki zapewniają profesjonalni pełnomocnicy. Nie ulega wątpliwości, że stosunek zależności służbowej obrońcy może mieć istotny wpływ na jego aktywność w toku postępowania dyscyplinarnego, a także na efektywność świadczonej obrony.
Zgodnie z konstytucją ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Zdaniem wnioskodawcy kwestionowane przepisy powyższych warunków nie spełniają.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.