Ustawowa definicja "deportacji" K 49/07
Data: 7 XII 2009 godz.: 0.00
7 grudnia 2009 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący ustawowej definicji "deportacji".
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich z art. 2 oraz art. 32 konstytucji.
Kwestionowana ustawa reguluje zasady przyznawania świadczenia pieniężnego dla wymienionego w sposób szczegółowy kręgu osób, które podlegały określonym w ustawie represjom. Represją w rozumieniu ustawy nie jest sama okoliczność przymusowej pracy, ale zastosowanie tego przymusu w zaostrzonej formie w postaci osadzenia w obozach pracy przymusowej, bądź deportacji do pracy przymusowej.
Ustawodawca w kwestionowanym przepisie przyjął, że deportacją jest wyłącznie wywiezienie z terytorium państwa polskiego w granicach sprzed 1 września 1939 r. i tylko poza to terytorium w jego granicach sprzed 1 września 1939 r. Takie określenie deportacji doprowadziło do tego, że decydującym kryterium przyznawania uprawnień do nabycia świadczenia pieniężnego stało się miejsce z którego, lub do którego nastąpiła deportacja. Zdaniem wnioskodawcy dyskryminuje to osoby wywiezione do pracy przymusowej w granicach terytorium państwa polskiego.
Kwestionowana ustawa dotyczy konkretnie określonej grupy ofiar i konkretnych rodzajów represji wojennych i okresu powojennego. Cechą uprawniającą do świadczenia pieniężnego jest szczególny rodzaj represji, a mianowicie osadzenie w obozach pracy przymusowej oraz deportacja do pracy w takich obozach. Kontrowersje zdaniem wnioskodawcy budzi kwestia dzieci, które były wywożone wraz z rodzicami, oraz dzieci, które urodziły się już w miejscu wykonywania pracy przymusowej przez matkę.
Świadczenia z tytułu pracy niewolniczej na rzecz III Rzeszy i ZSRR nie zostały przyznane wszystkim obywatelom polskim, którzy doznali represji w szczególnych warunkach. Zdaniem wnioskodawcy, przyjęcie powyższych kryteriów różnicujących prawo deportowanych do rekompensaty jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości. Odmawia bowiem prawa do świadczenia osobom wykonującym pracę przymusową w podobnych warunkach. Zdaniem wnioskodawcy pozbawienie niektórych osób spośród deportowanych prawa do rekompensaty nie może być uzasadnione ograniczonymi możliwościami finansowymi państwa.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Ewa Łętowska, sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.