Obowiązek wymiany praw jazdy - ryzyko utraty bezterminowego charakteru praw jazdy wydanych na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów. K 5/13
Podmiot inicjujący postępowanie: Grupa Senatorów, Grupa posłów na Sejm RP
Data: 12 XII 2013 godz.: 13.43
Wymiana praw jazdy wydanych bezterminowo jest zgodna z konstytucją.
12 grudnia 2013 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski grupy senatorów oraz grupy posłów dotyczące obowiązku wymiany praw jazdy (ryzyko utraty bezterminowego charakteru praw jazdy wydanych na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami w zakresie, w jakim dotyczy wymiany praw jazdy wydanych bezterminowo, jest zgodny z zasadami określoności przepisów prawa, ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz ochrony praw słusznie nabytych wynikającymi z art. 2 konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Wnioskodawcy w tej sprawie zaskarżyli trzy przepisy - art. 75, art. 76 i art. 124 ustawy o kierujących pojazdami. Kierując się treścią zarzutów oraz ich uzasadnieniem Trybunał ustalił, że przedmiotem kontroli może być tylko art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami w zakresie, w jakim dotyczy wymiany praw jazdy wydanych bezterminowo. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. W szczególności w odniesieniu do art. 75 i art. 76 ustawy o kierujących pojazdami wnioskodawcy nie uzasadnili w stopniu wymaganym przez ustawę o Trybunale Konstytucyjnym zarzutu niekonstytucyjności. Oba przepisy mają bardzo obszerną treść normatywną, do której wnioskodawcy w większości w ogóle się nie odnieśli. Tymczasem zgodnie z zasadą skargowości wynikającą z art. 66 ustawy o TK uzasadnienie jest integralną częścią wniosku i jego brak uniemożliwia rozpoznanie zarzutu niekonstytucyjności.
Zakwestionowany przepis ustawy o kierujących pojazdami jest jednym z przepisów wdrażającym do polskiego systemu prawnego postanowienia dyrektywy nr 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy. Celem tej dyrektywy było m.in. wprowadzenie jednolitego wzoru dokumentu prawa jazdy we wszystkich państwach członkowskich UE. Dyrektywa zobowiązała państwa członkowskie do wymiany dokumentów praw jazdy do dnia 19 stycznia 2033 r. oraz ustalenia ich administracyjnych terminów ważności.
Zgodnie z kwestionowanym art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami podlegające wymianie prawa jazdy zachowują ważność w okresie, na jaki zostały wydane, nie dłużej niż do terminów wymiany ustalonych w ustawie, pod rygorem utraty ważności dokumentu. Niekonstytucyjność tego przepisu wnioskodawcy uzasadniali tym, że w razie niedopełnienia wymogu wymiany starego prawa traci ono ważność, co spowoduje naruszenie ochrony praw nabytych kierowców, którzy prawo jazdy uzyskali bezterminowo pod rządami poprzednich przepisów. TK zarzutu tego nie podzielił. Dokument prawa jazdy stwierdza jedynie posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami, zaś utrata jego ważności nie powoduje utraty ważności tych właśnie uprawnień. Wymiana tego dokumentu, o której mowa w zaskarżonym przepisie, nie wymaga podjęcia czynności zmierzających do ponownego uzyskania uprawnień do kierowania pojazdami.
Art. 124 ust. 6 powyższej ustawy nie narusza zatem praw słusznie nabytych. Nie pozbawia osób kierujących pojazdami uprawnień do wykonywania tej czynności. Sam zaś dokument potwierdzający posiadanie takich uprawnień nie może być traktowany jako prawo słusznie nabyte. Dopuszczalne jest zatem zobowiązanie obywateli do wymiany tego dokumentu na dokument według nowego wzoru, o ile takie działanie ustawodawcy nie ma arbitralnego charakteru. W wypadku zakwestionowanej regulacji konieczność wymiany prawa jazdy w wystarczającym stopniu została uzasadniona w projekcie ustawy odwołującym się do treści wspomnianej wcześniej dyrektywy.
Art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami nie narusza również zasady zaufania obywateli do państwa i prawa oraz zasady określoności przepisów. Z jego treści jednoznacznie wynika, że dokument prawa jazdy po upływie terminu wyznaczonego na jego wymianę utraci ważność. Nie będzie to jednak wpływało na dalsze istnienie uprawnień do kierowania pojazdami po stronie osoby, która dokument ten posiadała. Nie ma podstaw do przyjmowania, że treść tego przepisu w tym właśnie zakresie jest niejasna i nieprecyzyjna w stopniu podważającym zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.