Opodatkowanie świadczeń, które mogą być nawet potencjalnie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy, a które są dodatkowo ściśle związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pracodawcę. K 7/13
Data: 1 VII 2014 godz.: 10.07
8 lipca 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Prezydenta Konfederacji Lewiatan dotyczący opodatkowania świadczeń, które mogą być nawet potencjalnie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy, a które są dodatkowo ściśle związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pracodawcę.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 12 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2 – 2b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 2 i art. 217 konstytucji.
Prezydent Konfederacji Lewiatan zakwestionował przepisy w zakresie, w jakim zostało im nadane znaczenie, zgodnie z którym opodatkowane są wszelkie świadczenia, które mogą być nawet potencjalnie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy, a które są dodatkowo ściśle związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pracodawcę.
Jak podkreśla wnioskodawca, pozapłacowe świadczenia pracownicze są ważnym elementem polityki kadrowej wszystkich pracodawców, w tym członków Konfederacji Lewiatan. Trudno sobie bowiem wyobrazić współczesny system wynagradzania bez benefitów rzeczowych, stanowiących popularny system zachęt pozapłacowych. Świadczenia te nie tylko pozytywnie wpływają na wizerunek pracodawcy, ale i pełnią funkcję motywującą albo prewencyjną w odniesieniu do absencji pracowniczych lub przestojów w pracy załogi. Do najbardziej powszechnych świadczeń, które budzą jednocześnie najwięcej kontrowersji podatkowych należą: organizowanie spotkań integracyjnych, wykupywanie polis OC związanych z podejmowaniem decyzji cechujących się wysokim stopniem ryzyka (np. dla członków zarządów i rad nadzorczych czy innych grup pracowników), wykupywanie polis na życie dla pracowników oraz zapewnianie pracownikom dojazdu do pracy poprzez organizowanie zbiorowego transportu.
Zdaniem Prezydenta Konfederacji Lewiatan, udostępnianie powyższych świadczeń pracownikom naraża jednak pracodawców jako płatników podatku dochodowego od osób fizycznych na kłopoty i znaczne ryzyko podatkowe. Płatnicy często bowiem stają przed problemem, czy pomniejszyć przychód pracowników o dodatkową kwotę odprowadzonej zaliczki z tytułu tych świadczeń, czy też nie pobierać zaliczki. W pierwszym przypadku naraziliby się na spór z pracownikami o bezpodstawne zaniżenie wynagrodzenia, gdyby okazało się, że zaliczka została pobrana nienależnie, w drugim – na spór z organami podatkowymi, gdyby okazało się, że takie świadczenie stanowi jednak podstawę do wykazania przychodu. W odniesieniu do tych świadczeń znacznie utrudnione jest, a często wręcz niemożliwe, ustalenie przedmiotu oraz podstawy opodatkowania, a w konsekwencji – prawidłowej wysokości opodatkowania. Nawet więc opodatkowanie takich świadczeń przez pracodawcę, jak wskazuje wnioskodawca, nie daje gwarancji, że kwoty odprowadzone do urzędu skarbowego są prawidłowe i na pracodawcach jako płatnikach nie ciąży żadne ryzyko podatkowe w tym zakresie.
W opinii wnioskodawców, zakwestionowane przepisy naruszają zasadę wyłączności ustawowej w sprawach podatkowych, z którą ściśle związana jest zasada pewności prawa, czyli należytej określoności przepisów prawa podatkowego nakładających obowiązki zapłaty podatku. Podstawowym warunkiem osiągnięcia stabilności systemu podatkowego jest bowiem, jak zaznaczają wnioskodawcy, jasne i precyzyjnie sformułowanie tekstu prawnego. Przepisy naruszają też konstytucyjną zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Prezydent Konfederacji Lewiatan zwraca również uwagę na fakt, iż poniesienie określonego kosztu przez pracodawcę pozostaje bez związku z wysokością osiągniętego przez danego pracownika przychodu. Nieodpłatne świadczenia stanowią przychód dopiero w momencie ich rzeczywistego otrzymania. Cena, którą zapłacił pracodawca będzie mieć znaczenie przy określaniu wartości świadczeń nieodpłatnych, ale dopiero po ustaleniu faktu przysporzenia pracownika. W większości stanów faktycznych jest to jednak niemożliwe. Przykładowo nie wszyscy pracownicy, pomimo zadeklarowania takiej chęci, wezmą udział w spotkaniu integracyjnym. Niemożliwe jest też ustalenie zakresu, w jakim każdy z pracowników skorzysta z pozostawionych do jego dyspozycji świadczeń (zazwyczaj pracodawca oferuje kilka rodzajów atrakcji, z których pracownicy mogą dowolnie korzystać). Opodatkowanie uczestnictwa lub nawet samego zaproszenia na spotkanie powodowałoby, że podatkowi podlegałby jedynie statystyczny przychód ustalony poprzez podzielenie kosztów spotkania przez liczbę pracowników biorących w nim udział. Tymczasem zgodnie z prawem otrzymanie nieodpłatnego świadczenia musi dotyczyć konkretnego pracownika, gdyż to on jest podatnikiem jako osoba fizyczna.
Jak wskazują wnioskodawcy, z punktu widzenia adresatów norm podatkowych istotne jest, aby przepisy określające wszystkie elementy zobowiązania podatkowego nie pozostawiały wątpliwości co do zakresu opodatkowania. W tym przypadku takie wątpliwości istnieją, zwłaszcza na gruncie orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak – Szafnicka.