Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie. K 36/13
Data: 12 VII 2014 godz.: 9.03
21 lipca 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Prokuratora Generalnego w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 126 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody:
- pkt 1 - w części obejmującej wyrazy „w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym”,
- pkt 2 - w części obejmującej wyrazy „w pogłowiu zwierząt gospodarskich”,
- pkt 3 - w części obejmującej wyrazy „w pogłowiu zwierząt gospodarskich,
- pkt 4 - w części obejmującej wyrazy „w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych”;
2) ust. 4 powyższej ustawy - w zakresie, w jakim ogranicza grono podmiotów, które mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego - z dyrektorem tego parku, odnośnie do sposobów zabezpieczania przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, do właścicieli lub użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych,
- z art. 32 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2 konstytucji.
Prokurator Generalny uzasadniając swój wniosek powołuje się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 lipca 2013 r. (sygn. akt P 49/11), w którym orzekł, że art. 126 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody w zakresie, w jakim ogranicza odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry wyłącznie do szkód powstałych w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim jest niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2 konstytucji. Zdaniem Prokuratora Generalnego, analiza pozostałych unormowań zawartych w art. 126 ustawy o ochronie przyrody pozwala sądzić, iż także regulacje dotyczące szkód wyrządzonych przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie oraz możliwości przeciwdziałania powstaniu takich szkód, nasuwają analogiczne wątpliwości natury konstytucyjnej, jak zdelegalizowana przez Trybunał regulacja dotycząca szkód wyrządzonych przez bobry.
Jak podkreśla wnioskodawca, ustawodawca podjął próbę ustanowienia mechanizmu wyrównywania przez Skarb Państwa jedynie niektórych szkód powodowanych przez działalność określonych gatunków zwierząt objętych ochroną gatunkową. W efekcie, w ustawie o ochronie przyrody przyjęto m.in. zakwestionowane przepisy art. 126 ust. 1 pkt 1-4, na mocy których wprowadzono odpowiedzialność Skarbu Państwa za pewne szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie. Odpowiedzialność ta została ograniczona do szkód wyrządzonych przez żubry w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym, a przez wilki, rysie i niedźwiedzie – w pogłowiu zwierząt gospodarskich, jak również szkód wyrządzonych w pasiekach oraz w uprawach rolnych przez niedźwiedzie. Natomiast szkody wyrządzone przez te zwierzęta w innych nieruchomościach nie zostały objęte odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa. W rezultacie, jak zauważa Prokurator Generalny, zaskarżone przepisy pozbawiają właścicieli nieruchomości innych niż wymienione w tych przepisach, jak również osoby posiadające inne mienie niż określone przez ustawodawcę, ochrony odszkodowawczej Skarbu Państwa z tytułu szkód wyrządzonych przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie.
Według wnioskodawcy, wprowadzone przez ustawodawcę zróżnicowanie podmiotów według kryterium przedmiotowego, jakim jest wystąpienie szkody wyrządzonej przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie w gospodarstwie lub mieniu określonego typu, nie spełnia konstytucyjnych wymogów zasady równości. Także preferowanie właścicieli określonego mienia kosztem innych właścicieli w kontekście kompensacyjnym za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie, jak również gdy chodzi o umożliwienie współdziałania z uprawnionymi podmiotami (tj. z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego – z dyrektorem tego parku) w zakresie zabezpieczenia mienia przed szkodą, zdaniem Prokuratora Generalnego, godzi w konstytucyjne prawo własności.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Granat.