Zasady pobierania od oskarżonego materiału biologicznego do badań genetycznych SK 28/15
Data: 4 X 2016 godz.: 15.35
11 października 2016 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną M. H. dotyczącą zasad pobierania od oskarżonego materiału biologicznego do badań genetycznych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 74 § 2 pkt. 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks postępowania karnego z art. 41 ust. 1, art. 47 i art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 konstytucji, jak również z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku, zmienianej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2.
Przeciwko skarżącemu toczyło się postępowanie przygotowawcze. Został on zatrzymany, a następnie tymczasowo aresztowany. Obrońcę skarżącego poinformowano faksem, że pobrany będzie od skarżącego materiał biologiczny do badań genetycznych. Obrońca niezwłocznie zwrócił się o wstrzymanie wykonania pobrania oraz o przesłanie informacji na jaką okoliczność dowód ma zostać przeprowadzony. Ponadto wystąpił o przełożenie czynności, gdyż czas od zawiadomienia do planowanego przeprowadzenia czynności jest zbyt krótki, aby zapewnić udział obrońcy w czynności. W odpowiedzi poinformowano go, że nie ma podstaw, aby wstrzymać wykonanie lub przełożyć planowaną czynność, gdyż pobranie materiału biologicznego ma charakter czynności technicznej, nie wymaga składania wyjaśnień ani innych oświadczeń procesowych, stąd obecność obrońcy nie jest konieczna. Po wykonaniu pobrania skarżący złożył zażalenie na dokonaną czynność w oparciu o art. 302 kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.). Prokurator nie uwzględnił zażalenia i uznał zasadność pobrania materiału biologicznego do badań genetycznych.
Zdaniem skarżącego poddanie czynności pobrania materiału biologicznego do badań genetycznych stanowi ingerencję w sferę jego cielesności chronionej przez konstytucyjne prawo do nietykalności osobistej. Ponadto narusza prywatność oraz prowadzi do zebrania informacji, które nie są niezbędne w postępowaniu. Art. 74 § 2 pkt. 3 k.p.k. umożliwia dokonanie ingerencji w prawa skarżącego w sposób arbitralny, bez podania przyczyny. Posługuje się jedynie klauzulą generalną „nieodzowności", która nie pozwala jednostce zorientować się w jakich sytuacjach może być objęta zakresem działania tego przepisu.
W ocenie skarżącego kwestionowana regulacja narusza również art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 konstytucji, gdyż przepisy k.p.k. regulujące postępowanie przygotowawcze przewidują jedynie zażalenie do prokuratora, jako organu prowadzącego postępowanie, na czynność pobrania od oskarżonego materiału biologicznego do badań genetycznych. Postanowienie prokuratora w przedmiocie zażalenia jest ostateczne i kończy dostępną drogę odwoławczą.
Kwestionowany przepis nie przewiduje możliwości zainicjowania sądowej kontroli o charakterze wstępnym decyzji prokuratora o pobraniu materiału biologicznego do badań genetycznych, ani nawet kontroli następczej obejmującej sposób przeprowadzenia tej czynności. Tymczasem, w ocenie skarżącego, zaangażowanie bezstronnego i obiektywnego sądu jest konieczne w przypadku ingerencji przez organ postępowania przygotowawczego w prawo do prywatności, nietykalności osobistej i ochrony danych osobowych, które zostają naruszone w przypadku niezgodnego z konstytucją stosowania kwestionowanego przepisu.
Ponadto, zdaniem skarżącego, kwestionowany przepis jest niezgodny z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gdyż nie spełnia warunków przewidywalności i precyzyjności. Nie wytycza organom w sposób dostateczny granic swobodnego uznania i nie zabezpiecza podejrzanego w jakikolwiek sposób przed konsekwencjami dyskrecjonalności jego wykorzystania.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Leon Kieres, sprawozdawcą będzie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.