Brak możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie prokuratora wydane w przedmiocie wykorzystania materiałów z kontroli operacyjnej w postępowaniu o inne przestępstwo - ujawnione w wyniku tej kontroli - niż to objęte zarządzeniem o kontroli. SK 58/22
Data: 18 X 2024 godz.: 15.20
23 października 2024 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną P. D. dotyczącą braku możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie prokuratora wydane w przedmiocie wykorzystania materiałów z kontroli operacyjnej w postępowaniu o inne przestępstwo - ujawnione w wyniku tej kontroli - niż to objęte zarządzeniem o kontroli.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 459 § 2 w związku z art. 168b ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (dalej: k.p.k.) „w zakresie, w jakim przepis ten nie przyznaje podejrzanemu prawa wniesienia zażalenia na postanowienie prokuratora w przedmiocie wykorzystania w postępowaniu karnym dowodu popełnienia przestępstwa, popełnionego przez osobę, wobec której była stosowana kontrola operacyjna innego niż objęte zarządzeniem kontroli operacyjnej, lub popełnionego przez inną osobę niż objęta zarządzeniem kontroli operacyjnej” z art. 45 ust. l, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 w związku z art. 176 ust. l , art. 31 ust. 3 i art. 2, a także z art. 78 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Wobec skarżącego, na wniosek Komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji (dalej: CBŚP), zatwierdzony przez Prokuratora Generalnego, zarządzono kontrolę operacyjną na użytkowanym przez niego telefonie. Sąd okręgowy podjął decyzję o kontynuowaniu kontroli przez 3 miesiące. Po zakończeniu kontroli i przeanalizowaniu utrwalonych rozmów, funkcjonariusze CBŚP stwierdzili, że zgromadzone materiały stanowią dowód popełnienia innego przestępstwa niż to, które zostało wskazane jako podstawa zastosowania kontroli. W konsekwencji, na podstawie ówcześnie obowiązującego art. 19 ust. 15c i 15d ustawy o Policji, na skutek wniosku Prokuratora Generalnego, sąd okręgowy wydał postanowienie, w którym wyraził zgodę następczą na wykorzystanie w postępowaniu karnym dowodów popełnienia przestępstwa innego niż objęte kontrolą. Skarżącemu zarzucono popełnienie dwóch przestępstw. Trzy lata po wydaniu przez sąd okręgowy zgody następczej na wykorzystanie materiałów w postępowaniu karnym, prokurator Pomorskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej wydał postanowienie w przedmiocie wykorzystania tych samych materiałów z kontroli operacyjnej w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko skarżącemu. Obrońca skarżącego skierował zażalenie na postanowienie prokuratora do sądu okręgowego. Prokurator odmówił przyjęcia zażalenia obrońcy z uwagi na jego niedopuszczalność z mocy ustawy. Na zarządzenie, odmawiające przyjęcia zażalenia, obrońca wniósł zażalenie do sądu okręgowego, który go nie uwzględnił i utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie prokuratora.
Zdaniem skarżącego kwestionowana regulacja polegająca na pozostawieniu bez rozpoznania środka odwoławczego na postanowienie prokuratora w przedmiocie wykorzystania materiałów z kontroli operacyjnej w postępowaniu o przestępstwo inne niż to objęte zarządzeniem kontroli narusza zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego. Uniemożliwia bowiem rozpoznanie sprawy z uwzględnieniem zasad rzetelnego postępowania, a w szczególności nie pozwala osobie, której dotyczy na przedstawienie własnego stanowiska w zakresie zasadności, celowości i legalności wykorzystania materiałów z kontroli operacyjnej pozyskanych w innym postępowaniu karnym.
Kwestionowane przepisy w ocenie skarżącego naruszają również konstytucyjną zasadę proporcjonalności, gdyż pozbawiają osobę podsłuchiwaną prawa do skontrolowania decyzji w przedmiocie wykorzystania materiałów z kontroli operacyjnej w zakresie nieobjętym postanowieniem sądu o zarządzeniu bądź kontynuowaniu kontroli, co nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Skarżący podnosi, że pozostawienie bez rozpoznania środka odwoławczego na postanowienie prokuratora w przedmiocie zgody następczej narusza jego prawo do zaskarżenia orzeczenia w powiązaniu z zasadą równości wobec prawa, albowiem nie znajduje wystarczającego uzasadnienia dlaczego osoby, wobec których jako podstawę wykorzystania dowodów popełnienia innego przestępstwa zastosowano art. 237 k.p.k., mają na podstawie art. 240 k.p.k. prawo do zaskarżenia takiego orzeczenia, podczas gdy wydanie analogicznego postanowienia na podstawie ustawy o Policji pozostaje niezaskarżalne.
W ocenie skarżącego brak regulacji, na podstawie której możliwe byłoby zaskarżenie orzeczeń dotyczących kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych dokonywanych w ramach kontroli operacyjnej, a więc także postanowienia wydanego na podstawie art. 168b k.p.k., jest niezgodne z art. 78 Konstytucji RP, który przyznaje prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Rafał Wojciechowski - przewodniczący, sędzia TK Andrzej Zielonacki - sprawozdawca, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sędzia TK Justyn Piskorski, sędzia TK Jarosław Wyrembak.