Obowiązek nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu P 3/23
Data: 17 X 2024 godz.: 14.06
17 października 2024 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie, VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej dotyczące obowiązku nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji RP.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie w sprawie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Wątpliwości Sądu Apelacyjnego w Warszawie w istocie dotyczyły tego, czy sąd orzekający w sprawie kary pieniężnej, za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43 ust. 1 ustawy prawo energetyczne, może być zgodnie ze wskazanymi wzorcami kontroli związany wysokością sankcji administracyjnej o charakterze karnym określonej w sposób sztywny. Wobec tego Trybunał dokonał odpowiedniej rekonstrukcji zakresu przedmiotu kontroli.
Zakresowa niezgodność przedmiotu kontroli z Konstytucją jest wynikiem kumulacji norm zawartych w kilku przepisach prawa. Zarówno administracyjna kara pieniężna, w kwotowo określonej sztywnej wysokości, jak też jej automatyzm, ani też kasatoryjny charakter orzeczeń sądowych, same w sobie, nie powodują jeszcze niezgodności z Konstytucją i mogą być w demokratycznym państwie prawa odpowiednio stosowane. Jednakże kumulacja wszystkich trzech, określonych wyżej formuł w jednej normie poddanej kontroli w przedmiotowej sprawie powoduje jej sprzeczność z zasadą proporcjonalności oraz prawem do bezstronnego sądu.
Zasada państwa prawnego oddziałuje na zasadę adekwatności sankcji, która z kolei ma zabezpieczać wartość, jaką jest państwo prawne. Trybunał zwrócił uwagę, że specyfika kar administracyjnych ma charakter zobiektywizowany, przy czym nie może mieć to charakteru absolutnego, w szczególności wyłączającego zawartą w art. 2 Konstytucji zasadę proporcjonalności.
Redukcja sądu do zatwierdzania jedynie nieproporcjonalnych kar wymierzonych przez organ władzy publicznej narusza zasadę państwa prawnego oraz całościowego rozpatrzenia sprawy, prowadzi również do naruszenia podziału i równowagi władz. Władza sądownicza jako jedyna może sprawować wymiar sprawiedliwości. Władza sądownicza ma chronić przed całkowitym automatyzmem abstrakcyjnych norm i bezrefleksyjnym zrównywaniem podmiotów indywidualnych, za którymi i tak zawsze stoi pojedynczy człowiek.
Wyrok ma charakter zakresowy, co znaczy, że odnosi się do możliwości miarkowania kary administracyjnej za uchybienie obowiązkowi określonemu w art. 43d prawa energetycznego przez sąd powszechny. Skutkiem wyroku nie jest derogacja przedmiotu kontroli w całości, albowiem istota rozstrzygnięcia dotyczy wyłącznie zasad wymierzania sprawiedliwości przez sądy.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Rafał Wojciechowski - przewodniczący, sędzia TK Bartłomiej Sochański – sprawozdawca, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sędzia TK Krystyna Pawłowicz, sędzia TK Jarosław Wyrembak.