Trybunał Konstytucyjny

Adres: 00-918 Warszawa, al. Szucha 12 a
prasainfo@trybunal.gov.pl tel: +22 657-45-15

Biuletyn Informacji Publicznej
Transmisja

Zasady finansowania z budżetu państwa składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników K 58/07

Zasady finansowania z budżetu państwa składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników są niezgodne z konstytucją.

26 października 2010 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad finansowania z budżetu państwa składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że  art. 86 ust. 2 w związku z art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie, w jakim określa zobowiązanie budżetu państwa do finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne wszystkich wskazanych w nim rolników i ich domowników, podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, prowadzących działalność rolniczą bez względu na wysokość osiąganych przez nich przychodów, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 i art. 2 konstytucji. Przepis ten traci moc obowiązującą z upływem piętnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Z punktu widzenia norm prawnych poddanych kontroli konstytucyjności rozpatrywana kategoria adresatów tych norm, czyli rolnicy nie są grupą jednorodną,  mającą wspólną cechę istotną, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.  Nie pozwala to na  jednolite traktowanie przy prawnym uregulowaniu obowiązku opłatowego w zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne. Istotnej cechy różnicującej, biorąc pod uwagę zasady powszechności opodatkowania (art. 84 konstytucji) i równości opodatkowania, należy upatrywać w sytuacji ekonomicznej poszczególnych rolników, decydującej o ich zdolności podatkowej (opłatowej) lub braku takiej zdolności. Rozumieć ją należy jako ekonomiczną i prawną zdolność do uczestniczenia, poprzez płaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne, w ponoszeniu ciężarów publicznych związanych z finansowaniem ochrony zdrowia.

Populacja rolników prowadzących działalność gospodarczą w zakresie rolnictwa (art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy zdrowotnej) jest dzisiaj bardzo zróżnicowana, w przeciwieństwie do sytuacji w 1991 r., kiedy system powszechnej publicznej służby zdrowia powstawał. Obejmuje dużą liczbę osób o dochodach nieodbiegających od poziomu dochodów osób prowadzących działalność gospodarczą będących podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, jednostki o bardzo wysokich dochodach oraz nadal bardzo pokaźną liczbę osób prowadzących gospodarstwa rolne o bardzo niskiej wydajności i dochodowości, żyjących na poziomie minimum egzystencji. Zdolność opłatowa tych trzech grup rolników objętych dziś jednolitym finansowaniem ich ubezpieczenia zdrowotnego w całości przez budżet państwa jest w rzeczywistości zasadniczo różna, co czyni zaskarżoną regulację (art. 86 ust. 2 w związku z art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)  niezgodną z art. 32 w związku z art. 84 i art. 2 konstytucji.

Obowiązek wyboru uzasadnionych społecznie i ekonomicznie rozstrzygnięć w zakresie sprawiedliwego rozłożenia ciężaru opłatowego w systemie ubezpieczenia zdrowotnego finansowanego ze środków publicznych spoczywa na ustawodawcy, który ponosi za nie odpowiedzialność polityczną.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kontrolowane przepisy art. 86 ust. 2 w związku z art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy zdrowotnej, stanowią element regulacji w zakresie przekazywania środków publicznych na określone w ustawie cele. Służą realizacji obowiązku państwa w zakresie zapewnienia powszechnej ochrony zdrowia obywateli. Usunięcie fragmentarycznej normy prawnej uznanej przez Trybunał za niekonstytucyjną, bez uwzględnienia koniecznych zmian w wielu dalszych przepisach nie objętych zakresem wniosku Rzecznika, ale ściśle z nim związanych, prowadziłoby do sprzecznej z wartościami konstytucyjnymi luki w systemie prawa w odniesieniu do finansowania publicznej ochrony zdrowia, paraliżując działania tego systemu. Doprowadzenie do stanu zgodnego z konstytucją wymaga podjęcia przez ustawodawcę intensywnych prac wykraczających poza ustawę, której przepisy zostały uznane za niekonstytucyjne. Aby zapobiec powstaniu luki w prawie i pozostawić ustawodawcy czas na przygotowanie koniecznych nowelizacji, Trybunał postanowił odroczyć utratę mocy obowiązującej wskazanych w sentencji przepisów na okres 15 miesięcy.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą był wiceprezes TK Marek Mazurkiewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Prasa:
Gazeta Wyborcza, 252, 27. 10. 10 r.
Ewa Siedlecka, Sylwia Śmigiel: Na zdrowie rolnicy będą płacić sami.
Komentarz, Dominika Wielowieyska: Rolnicy równi wobec Prawa. 
Gazeta Wyborcza, 253, 28. 10. 10 r.
Dominika Wielowieyska, Piotr Skwirowski, Sylwia Śmigiel: Jeśli zmieniać KRUS, to teraz!
Rzeczpospolita, 252, 27. 10. 10 r.
Mateusz Rzemek: Początek końca KRUS.
Mateusz Rzemek: Koniec darmowego leczenia na wsi. 
Komentarz, Ewa Usowicz: Składkowa mieszanka wybuchowa. 
Jerzy Kowalski: Otwarta droga do reform. Rozmowa z Małgorzatą Duczkowską-Piasecką z SGH. 
Orzeczenie Trybunału: to jak efekt śnieżnej kuli. aft. 
Dziennik GP, 210, 27. 10. 10 r.
Bożena Wiktorowska: Nadchodzi reforma KRUS.
Aleksandra Kurowska, Bożena Wiktorowska: Niekonstytucyjny KRUS do remontu albo rozbiórki. 
Nasz Dziennik, 252, 27. 10. 10 r.
Krzysztof Łosz: Składki trzeba zmienić. Ale jak?
Polska, 227, 27. 10. 10 r.
Trybunał Konstytucyjny nakazał reformę KRUS. 
Nowa Trybuna Opolska, 27. 10. 10 r.
Tomasz Gdula: KRUS to nie ideał, ale budżetu nie zbawi. 
Gazeta Pomorska 27. 10. 10 r.
Chore składki do poprawki. LT.  
Dziennik Polski, 28. 10. 10 r.
Rolnicy zapłacą za leczenie. NAT.
Express Bydgoski, 28. 10. 10 r.
Przemysław Łuczak: KRUS poczeka na remont.