Komunikat po Drukuj

Zwrot kosztów obrony SK 21/04

W postępowaniu karnym zasadą staje się zwrot kosztów obrońcy z wyboru w wypadku wydania wyroku uniewinniającego.

26 lipca 2006 r. o godz. 9.15 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał połączone skargi konstytucyjne Jolanty W. (rozprawa rozpoczęta 25 kwietnia 2006 r.), Jadwigi C., Reginy R.-B. dotyczące zwrotu kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 632 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim ogranicza możliwość przyznania osobie uniewinnionej w sprawie z oskarżenia publicznego zwrotu kosztów wynagrodzenia obrońcy jedynie do "uzasadnionych wypadków" jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 42 ust. 2 Konstytucji.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego oznacza, że zasadą w postępowaniu karnym staje się zwrot kosztów obrońcy z wyboru w wypadku wydania wyroku uniewinniającego. Ustawodawca powinien w możliwie krótkim czasie podjąć działania mające na celu dostosowanie przepisu do rozstrzygnięcia TK. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca ma prawo normować zasady finansowania przez Skarb Państwa kosztów obrony z urzędu w sytuacjach uzasadniających tego rodzaju rozwiązanie. Nie mniej jednak konstytucyjna zasada sprawiedliwości społecznej może i powinna być odnoszona - w pewnych sytuacjach - również do społecznego poczucia sprawiedliwości. Jest to szczególnie widoczne w sprawach leżących u podstaw wszystkich trzech skarg konstytucyjnych, w których osoby cały czas niewinne - pierwotnie korzystające z konstytucyjnego domniemania niewinności, a następnie prawomocnie uniewinnione - ponoszą część kosztów postępowania. Ponadto zdaniem Trybunału w państwie prawnym zasadą powinno być obciążanie kosztami postępowania tej ze stron, która w jego toku nie zdołała utrzymać swojego stanowiska. W odniesieniu do zakończonych uniewinnieniem postępowań z oskarżenia publicznego oznacza to, że koszty ponosi strona oskarżająca, czyli organ władzy publicznej, a faktycznie - Skarb Państwa. Biorąc pod uwagę, że oskarżony jest w postępowaniu stroną słabszą, a wybór obrońcy przyczynia się do wyrównania szans procesowych, uznać trzeba, iż osoba uniewinniona otrzymuje całościowy zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów obrony. Taka regulacja realizowałaby konstytucyjne prawo do obrony, a jej dodatkową zaletą byłoby minimalizowanie przez państwo negatywnych konsekwencji wynikających dla obywatela z faktu jego niesłusznego oskarżenia i prowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą był sędzia TK Wiesław Johann.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.