Wznowienie postępowania SK 5/03
26 maja 2003 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Marii W. w sprawie konstytucyjności przepisów kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) regulujących wznowienie postępowania sądowego.
W wyroku z dnia 9 czerwca 2003 r. Trybunał orzekł, że art. 4011 § 1 k.p.c. w zakresie, w którym dotyczy wyroków uprawomocniających się z mocą wsteczną, po upływie terminy, o jakim mowa w § 2 tego przepisu, na skutek odmowy przyjęcia bądź odrzucenia kasacji jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 i art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Przedmiotem skargi była sytuacja skarżącej, nie mogącej w ogóle skorzystać z konstytucyjnie gwarantowanego prawa do wznowienia postępowania w ciągu miesiąca od daty ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego niekonstytucyjność prawnej podstawy orzeczenia. W niniejszej sprawie problem konstytucyjny powstał na tle skutków orzeczenia Trybunału SK 18/00, które ogłoszono 18 grudnia 2000 r. Sprawa cywilna skarżącej, w której znajdował zastosowanie uznany za niekonstytucyjny art. 418 k.c. w tym czasie była już rozstrzygnięta nieprawomocnym (na skutek wniesienia kasacji) wyrokiem sądu drugiej instancji. Stan braku prawomocności utrzymywał się przez cały okres miesięcznego terminu przewidzianego w art. 190 ust. 4 Konstytucji i art. 4011§ 1 k.p.c Po odrzuceniu kasacji wyrok sądu drugiej instancji uprawomocnił się z mocą wsteczną. Wniosek o wznowienie postępowania w sprawie cywilnej złożony w lipcu 2002 r. został uznany za spóźniony. Skarżąca została zatem postawiona w sytuacji bez wyjścia, gdy idzie o możliwość skorzystania z przysługującego jej prawa przewidzianego w art. 190 ust. 4 Konstytucji
Prawo do wznowienia postępowania w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego uznającego niekonstytucyjność aktu normatywnego, na podstawie którego wydany został wyrok w sprawie, jest jednym z elementów konstytucyjnie gwarantowanego prawa do sądu. Zdaniem TK niezgodne z Konstytucją jest ukształtowanie tego prawa w sposób uniemożliwiający skorzystanie z niego osobom, w których sprawach wyroki - ze względu na odrzucenie kasacji (bądź odmowę jej przyjęcia) - uprawomocniły się z mocą wsteczną. Narusza to art. 190 ust. 4 Konstytucji, gwarantujący obywatelom prawo do wzruszenia wyroków opartych o niekonstytucyjny przepis prawny. Ponadto nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej osób, których sytuacja różni się tylko pod względem terminu wydania w ich sprawach wyroków, jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równości obywateli wobec prawa (art. 32 ust.1 Konstytucji).
Trybunał uznał, że zaskarżony przepis narusza art. 2 Konstytucji. Stwarza bowiem pozór istnienia regulacji służącej realizacji konstytucyjnie gwarantowanego prawa do wzruszenia wyroku wydanego w oparciu o niekonstytucyjny przepis prawny. Duża grupa obywateli nie może jednak z regulacji tej skorzystać, ze względu na moment wydania wyroków w ich sprawie. Takie ukształtowanie prawa jest sprzeczne z zasadą przyzwoitej legislacji, będącej częścią zasady demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji).
Rozprawie przewodniczył Sędzia TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcami byli: Sędzia TK Marian Zdyb i Sędzia TK Ewa Łętowska.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Prasa |