Uiszczanie opłat przez producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców. P 18/09
11 października 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Wydział I Cywilny dotyczące uiszczania opłat przez producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 20 ust. 1 pkt. 2, ust. 4 i ust. 5 oraz art. 105 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych z art. 21 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 64 konstytucji, art. 2 konstytucji, art. 45 ust. 1, art. 92 ust. 1 i art. 22 konstytucji;
- § 4 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 roku w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych i art. 2 i art. 92 ust. 1 konstytucji.
Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych domagało się zobowiązania pozwanej spółki do udzielenia szczegółowych informacji o sprowadzonych do Polski i sprzedanych osobom trzecim urządzeniach reprograficznych (kserokopiarki, skanery, drukarki i inne podobne urządzenia umożliwiające pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu).
Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych producenci i importerzy urządzeń reprograficznych są zobowiązani do uiszczania organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców oraz wydawców opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń. W ocenie sądu pytającego istotą rozwiązania zawartego w art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest "przymusowa darowizna", czyli dokonujące się wbrew woli właściciela przesunięcie części jego aktywów majątkowych do majątku innego podmiotu prawa prywatnego. Takie rozstrzygnięcie jest zupełnie arbitralne i wykracza poza zakres przysługującej ustawodawcy swobody regulacyjnej.
Art. 20 ust. 4 kwestionowanej ustawy stanowi, że z kwoty z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników 50% przypada twórcom, a 50% wydawcom. Obie zbiorowości są bardzo liczne, a zdaniem sądu pytającego jeżeli ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie "przymusowej darowizny", to powinien precyzyjnie oznaczyć "obdarowanego". Brak takiego oznaczenia świadczy o wysokim poziomie niejasności przepisu, co narusza zasadę przyzwoitej legislacji.
W art. 20 ust. 5 kwestionowanej ustawy, ustawodawca udzielił ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego upoważnienia do określenia, w drodze rozporządzenia między innymi sposobu pobierania i podziału opłat oraz organizacji "zbiorowego zarządzania uprawnionych do pobierania opłat". W ocenie sądu pytającego upoważnienie to, gdy chodzi o podział opłat, jest niezgodne z art. 92 ust. 1 konstytucji, gdyż nie jest udzielone w celu wykonania ustawy, lecz po to, by organ wykonawczy wypełnił lukę pozostawioną przez ustawodawcę.
Tajemnica handlowa stanowi istotny element wolności działalności gospodarczej. Wolność ta może być ograniczona tylko ze względu na ważny interes publiczny. Zdaniem sądu pytającego temu wymaganiu nie odpowiada regulacja zawarta w art. 105 kwestionowanej ustawy, gdyż interes organizacji zbiorowego zarządzania nie jest ich własnym interesem, lecz interesem twórców i zrównanych z nimi wydawców, ponadto nie jest interesem publicznym, lecz sumą cząstkowych interesów prywatnych twórców i wydawców.
Zdaniem sądu pytającego § 4 rozporządzenia Ministra Kultury, przyznający wymienionym w nim podmiotom uprawnienia w zakresie pobierania i podziału opłat, nie ma treści właściwej aktowi normatywnemu, lecz treść decyzji administracyjnej. Narusza to zasady: demokratycznego państwa prawnego oraz przyzwoitej legislacji.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, sprawozdawcą będzie sędzia TK Adam Jamróz.