Warunki ukończenia aplikacji notarialnej SK 24/19
29 kwietnia 2020 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej K. N. dotyczącej warunków ukończenia aplikacji notarialnej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności § 1 zdanie ostatnie oraz § 6 pkt 1 zdanie pierwsze uchwały Krajowej Rady Notarialnej Nr VII/48/2009 z dnia 18 września 2009 r. w sprawie programu aplikacji notarialnej (niepubl.) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 65 ust. 1 i art. 70 ust. 1 Konstytucji RP.
Rada Izby Notarialnej odmówiła Skarżącej wydania zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej z uwagi na to, że Skarżąca nie zdała kolokwium przeprowadzonego po drugim roku aplikacji. Krajowa Rada Notarialna utrzymała w mocy zaskarżoną uchwałę. Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną uchwałę Krajowej Rady Notarialnej oraz poprzedzającą ją uchwałę Rady Izby Notarialnej. Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Krajowej Rady Notarialnej, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu. Ten po ponownym rozpoznaniu sprawy, oddalił skargę Skarżącej na uchwałę KRN. Naczelny Sąd Administracyjny również oddalił skargę kasacyjną Skarżącej.
Skarżąca wskazuje, że na podstawie kwestionowanych regulacji aplikant notarialny - w razie uzyskania negatywnego wyniku kolokwium - traktowany jest jako osoba, która nie zrealizowała programu aplikacji notarialnej, a tym samym nie może uzyskać zaświadczenia o jej odbyciu.
Skarżąca podkreśla, że § 1 zdanie ostatnie uchwały KRN z 2009 r., mówiący o tym, że wykonanie przez aplikanta obowiązków objętych programem aplikacji uprawnia go do uzyskania zaświadczenia o odbyciu aplikacji, jest niezgodny z konstytucyjną zasadą poprawnej legislacji, gdyż określa, nie mając ku temu upoważnienia ustawowego, odmienne warunki uzyskania zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej niż określone w art. 72 § 2 ustawy - Prawo o notariacie. Natomiast, § 6 pkt 1 zdanie pierwsze uchwały KRN z 2009 r., stanowiący, że w czasie odbywania aplikacji aplikanci składają dwa kolokwia, jest, zdaniem Skarżącej, niezgodny z art. 2 Konstytucji. Z normy tej bowiem nie wynika, aby aplikant miał obowiązek zdania kolokwiów, a Krajowa Rada Notarialna nie posiada upoważnienia do selekcji aplikantów poprzez przeprowadzanie kolokwiów, których wynik rozstrzyga o tym, czy aplikant ukończy aplikację, czy też nie – podkreśla Skarżąca.
Kwestionowane przepisy naruszają, w ocenie Skarżącej, art. 7 Konstytucji, albowiem Krajowa Rada Notarialna przekroczyła uprawnienia przyznane jej ustawą, wprowadzając odmienne warunki uzyskania zaświadczenia o odbyciu aplikacji, od określonych w art. 72 § 2 ustawy - Prawo o notariacie, oraz wprowadzając obowiązek zdania kolokwiów, jako warunek uznania aplikacji notarialnej za odbytą i uzyskania zaświadczenia o jej odbyciu. Ustawa - Prawo o notariacie nie upoważnia bowiem, w opinii Skarżącej, Krajowej Rady Notarialnej do wprowadzenia egzaminów, kolokwiów czy sprawdzianów selekcyjnych, tj. takich, których negatywny wynik powoduje usunięcie aplikanta z dalszego szkolenia i uniemożliwia mu ukończenie aplikacji.
Skarżąca wskazuje, że kwestionowane przepisy ograniczają przyznaną art. 65 ust. 1 Konstytucji wolność wyboru zawodu, gdyż umożliwiają eliminowanie kandydatów do zawodu notariusza poprzez odmówienie wydania zaświadczenia o odbyciu aplikacji z tego powodu, że aplikant nie zdał kolokwium.
Konstytucyjnie zagwarantowane prawo do nauki, wynikające z art. 70 ust. 1 Konstytucji, zostało w ocenie Skarżącej ograniczone poprzez uniemożliwienie aplikantowi, który uzyskał negatywny wynik kolokwium uzyskania zaświadczenia o odbyciu aplikacji nawet wówczas, gdy rzetelnie uczestniczył w dalszym szkoleniu - aż do jego końca oraz uzupełnił braki w wyszkoleniu stwierdzone negatywnym wynikiem kolokwium.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Jakub Stelina - przewodniczący, sędzia TK Andrzej Zielonacki - sprawozdawca, sędzia TK Jarosław Wyrembak.