Uchwała Sejmu RP w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego U 5/24
28 maja 2024 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek grupy posłów na Sejm dotyczący uchwały Sejmu RP w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego.
Wniosek o zbadanie zgodności uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego (dalej: „uchwała z 6 marca”) w zakresie obejmującym przepisy prawa
- z art. 4, art 104 ust. 1 w związku z art. 106 i art 96 ust. 1, a także z art 7, art. 87, art. 173 w zw. z art 10 i art 190 ust. 1 Konstytucji RP.
Grupa posłów na Sejm (dalej: „Wnioskodawcy”) kwestionują uchwałę z 6 marca w zakresie obejmującym przepisy prawa. Przedmiotem wniosku nie jest cały akt, lecz jedynie jego fragment (zakres) obejmujący treści normatywne.
Wnioskodawcy wskazują, że w uchwalaniu uchwały z 6 marca brało udział 437 posłów, przy czym obsadzonych było 459 mandatów. Wśród posłów uprawnionych do głosowania nie ma Mariusza Kamińskiego oraz Macieja Wąsika, figuruje natomiast Monika Pawłowska, która objęła mandat piastowany przez Mariusza Kamińskiego. Pozbawienie możliwości wykonywania mandatu przez posłów Mariusza Kamińskiego oraz Macieja Wąsika skutkuje zdaniem Wnioskodawców nieprawidłowym składem osobowym organu, co bezpośrednio rzutuje na procedurę stanowienia uchwał. Taki stan rzeczy, w ocenie Wnioskodawców, budzi zastrzeżenia w świetle art. 4, art. 104 ust. 1 w związku z art. 106 i art. 96 ust. 1 Konstytucji RP, ponieważ narusza zasadę suwerenności Narodu. Naród, a ściślej wyborcy, wybierając swoich przedstawicieli w legalnie przeprowadzonych wyborach parlamentarnych powierzają im sprawowanie władzy, udzielając mandatu poselskiego konkretnym osobom, mającym prawo piastować ów mandat przez okres całej kadencji Sejmu – podkreślają Wnioskodawcy.
Konstytucyjna zasada legalizmu nakłada na wszystkie organy władzy publicznej obowiązek działania w granicach i na podstawie prawa. Podejmując uchwałę z 6 marca, Sejm zdaniem Wnioskodawców zdecydował się na tworzenie prawa poza trybem znanym przepisom prawa. Uchwała z 6 marca nie przywołuje w swej treści podstawy prawnej. Z pisma przewodniego wynika, że została wniesiona na podstawie art. 33 Regulaminu Sejmu, który zawiera wyliczenie podmiotów inicjatywy uchwałodawczej. Art. 69 Regulaminu Sejmu, charakteryzujący poszczególne typy uchwał nienormatywnych, również nie uprawnia Sejmu do stanowienia przepisów prawa. Zdaniem Wnioskodawców Sejm, ustanawiając przepisy prawne w uchwale z 6 marca, działał bez podstawy prawnej i poza granicami prawa, arbitralnie domniemując i uzurpując sobie kompetencję prawotwórczą do nakładania na organy władzy publicznej obowiązku niestosowania wybranych wyroków Trybunału Konstytucyjnego, przez co naruszył zasadę legalizmu, a uchwała z 6 marca w zakresie obejmującym przepisy prawa jest niezgodna z art. 7 Konstytucji RP.
W ocenie Wnioskodawców uchwała z 6 marca w zakresie obejmującym przepisy prawa jest niezgodna z art. 87 Konstytucji RP, gdyż nie zachowuje konstytucyjnie wskazanej formy wprowadzenia norm prawnych, których adresatami są organy władzy publicznej.
Zdaniem Wnioskodawców treść normatywna uchwały z 6 marca znacząco ingeruje w odrębność i niezależność władzy sądowniczej, jak również stanowi naruszenie zasady podziału i równowagi władzy. Wnioskodawcy podkreślają, że wydawanie wyroków (orzeczeń) należy do istoty władzy sądowniczej i jest podstawową formą sprawowania tej władzy. W konsekwencji nie do pogodzenia ze standardem konstytucyjnym jest, w ocenie Wnioskodawców, wkraczanie legislatywy w domenę władzy sądowniczej i ocenianie, unieważnianie czy nakazywanie niestosowania określonych wyroków. Biorąc to pod uwagę, Wnioskodawcy wskazują, że uchwała z 6 marca w zakresie obejmującym przepisy prawa jest niezgodna z art. 173 w zw. z art. 10 Konstytucji.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą. Oznacza to, że ustrojodawca wykluczył jakąkolwiek możliwość następczej weryfikacji zapadłego orzeczenia (merytorycznego rozstrzygnięcia) Trybunału Konstytucyjnego. Natomiast, jak wskazują Wnioskodawcy, treść normatywna zawarta w uchwale z 6 marca nie tyle wprowadza niedopuszczalną procedurę weryfikacji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego zapadłych z udziałem jednego z wymienionych w niej pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego, to nakazuje niestosowanie tych wyroków pod groźbą stwierdzenia naruszenia prawa. W istocie zatem to sama norma rekonstruowana z uchwały 6 marca dokonuje tej konstytucyjnie niedopuszczalnej weryfikacji co jest zdaniem Wnioskodawców niedopuszczalne na gruncie Konstytucji PR.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Bogdan Święczkowski - przewodniczący, sędzia TK Stanisław Piotrowicz - sprawozdawca, sędzia TK Bartłomiej Sochański.