Zasady nadawania dokumentom klauzuli tajności. K 26/08
15 października 2009 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad nadawania dokumentom klauzuli tajności.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 roku o ochronie informacji niejawnych z zasadą poprawnej legislacji wynikającą z art. 2 konstytucji;
- art. 21 ust.4 oraz ust. 5 powyższej ustawy z zasadą poprawnej legislacji wynikającą z art. 2 i art. 61 konstytucji;
Ustawa o ochronie informacji niejawnych stanowi, że osoba upoważniona do podpisania dokumentu lub oznaczenia go w inny sposób ponosi odpowiedzialność za przyznanie klauzuli tajności. Bez jej zgody lub zgody przełożonego klauzula nie może być zmieniona lub zniesiona. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą poprawnej legislacji. Kwestionowany przepis wskazuje bowiem na odpowiedzialność za przyznanie klauzuli tajności bez stwierdzenia, o jaką konkretnie odpowiedzialność chodzi (karną, służbową, dyscyplinarną).
Kwestionowany przepis stanowi, że zawyżanie lub zaniżanie klauzul tajności jest niedopuszczalne. Zdaniem Rzecznika jest to rozstrzygnięcie legislacyjne pozorne, któremu brakuje cech kompletności. Ustawodawca poprzestaje bowiem na stwierdzeniu, że pewna kategoria postępowania w stosunku do informacji niejawnych jest niedopuszczalna. Z zakazem tym nie wiążą się jednak żadne skutki prawne w postaci obowiązku zmiany klauzuli tajności. Zdaniem Rzecznika ustanowienie zakazu lub przesądzenie, iż pewna kategoria zachowań jest niedopuszczalna przy jednoczesnym braku sankcji za naruszenie tych reguł jest niezgodne z zasadą poprawnej legislacji i prawidłowym konstruowaniem normy prawnej. Ponadto sam zakaz niepołączony z obowiązkiem zmiany klauzuli jest sprzeczny z prawem dostępu do informacji.
Ustawa stanowi również, że odbiorca materiału zgłasza osobie upoważnionej do podpisania dokumentu lub oznaczenia go w inny sposób albo jej przełożonemu fakt wyraźnego zawyżenia lub zaniżenia klauzuli tajności. W przypadku decyzji o zmianie klauzuli decydenci powinni poinformować o tym odbiorców tego materiału. Odbiorcy materiału, którzy przekazali go kolejnym odbiorcom, są odpowiedzialni za poinformowanie ich o zmianie klauzuli. Tak sformułowany przepis nie wyjaśnia np. pojęcia „wyraźnego zawyżenia lub zaniżenia klauzuli tajności”. Norma stanowi też, poprzez użycie wyrażenia „w przypadku, gdy”, że ani osoba podpisująca dokument i przyznająca klauzulę tajności ani jej przełożony nie mają prawnego obowiązku zmiany, przedstawienia stanowiska lub nawet rozważenia zmiany nieprawidłowo zakwalifikowanego materiału. Zdaniem RPO pozostaje to w sprzeczności z prawem dostępu do informacji publicznej.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marian Grzybowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.