Koszty sądowe - brak możliwości złożenia zażalenia na postanowienie sądu rejonowego rozpoznającego skargę na postanowienie referendarza sądowego P 54/07
15 lipca 2008 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu Wydział I Cywilny dotyczące kosztów sądowych - braku możliwości złożenia zażalenia na postanowienie sądu rejonowego rozpoznającego skargę na postanowienie referendarza sądowego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 39823 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego z art. 176 ust. 1, art. 78 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Referendarz sądowy oddalił wniosek Sławomira B. o zwolnienie od kosztów sądowych, który to postanowienie zaskarżył do sądu rejonowego. W myśl kwestionowanego przepisu rozpoznający skargę sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia. Sąd, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu, orzeka jako sąd drugiej instancji, na które nie służy zażalenie. Gdyby w przypadku wydania orzeczenia w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych orzekał sąd - Sławomir B. (na podstawie innych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego) mógłby skorzystać z prawa do złożenia zażalenia do sądu wyższej instancji. Rozpatrujący skargę sąd rejonowy powziął wątpliwości. W opinii sądu kwestionowany przepis dzieli uczestników postępowania na dwie grupy, z których tylko jedna ma prawo do rozpatrzenia kwestii zwolnienia od kosztów sądowych przez dwa niezależne i niezawisłe organy sądowe. Tak jest w przypadku, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych został rozpoznany przez sąd rejonowy jako sąd pierwszej instancji. Prawa tego nie mają zaś ci uczestnicy postępowania, o których wniosku orzekł nie będący sądem urzędnik (referendarz sądowy). Występująca dwutorowość w postępowaniu dotyczącym zwolnienia od kosztów sądowych wynikająca z możliwości rozpoznania tej kwestii, bądź przez sąd, bądź przez referendarza sądowego i wiążące się z tym konsekwencje procesowe naruszają konstytucyjne prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz prawo do sądu. Ponadto kwestionowany przepis w sposób nieuprawniony utożsamia w praktyce orzeczenie referendarza sądowego z pierwszą instancją sądową, skoro kontrolując orzeczenie referendarza sąd rejonowy działa jako druga instancja.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.