Stosowanie aresztu tymczasowego wobec kobiet w ciąży K 24/07
16 lipca 2008 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad stosowania aresztu tymczasowego wobec kobiet w ciąży.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 260 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego z art. 18 oraz art. 68 ust. 3 Konstytucji;
- § 33 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2004 roku w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności oraz dokumentowania tych czynności z art. 213 oraz z art. 249 § 3 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny wykonawczy oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji;
- art. 259 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości odstąpienia od tymczasowego aresztowania w sytuacji, gdy jest ono stosowane wobec kobiet w ciąży, z art. 18 oraz art. 68 ust. 3 Konstytucji.
Przepisy Kodeksu postępowania karnego nie wyłączają stosowania tymczasowego aresztowania w stosunku do kobiet w ciąży. Kodeks karny wykonawczy nie określa w sposób szczególny sytuacji prawnej kobiet w ciąży. Zgodnie z przepisami tymczasowe aresztowanie wykonuje się w aresztach śledczych. Kwestionowany art. 260 k.p.k. pozwala na zasadzie wyjątku na wykonywanie tymczasowego aresztowania poza aresztem śledczym, jeśli wymaga tego stan zdrowia oskarżonego. Ustawodawca nie uwzględnił okoliczności, że tymczasowe aresztowanie może być również stosowane wobec kobiet w ciąży. Tymczasem już sam fakt, że kobieta jest w ciąży, bez względu na stan zdrowia, obliguje władze publiczne w tym władzę wykonawczą do zapewnienia jej szczególnej, a więc ponadstandardowej opieki zdrowotnej. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie można przyjąć, że wymóg szczególnej opieki na kobietą ciężarną realizuje przepis odwołujący się do ogólnego stanu zdrowia.
Zgodnie z kwestionowanym przepisem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości kobieta od 28 tygodnia ciąży nie podlega przyjęciu do aresztu śledczego. Zdaniem Rzecznika regulacja ta nie mieści się w granicach upoważnienia ustawowego. Minister Sprawiedliwości posiada bowiem jedynie upoważnienie do określenia czynności administracyjnych związanych z wykonaniem tymczasowego aresztowania z uwzględnieniem w szczególności zasady przyjmowania do aresztów śledczych. Nie zawiera natomiast umocowania dla ministra do określenia zasad przyjmowania do aresztu śledczego ani nie wyposaża organu władzy wykonawczej w uprawnienie do określenia czasu trwania ciąży, który uzasadnia jej przyjęcie do aresztu śledczego. Zdaniem Rzecznika taka regulacja nosi wszelkie cechy arbitralności.
Zgodnie z kwestionowanym art. 259 par.1 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, gdy pozbawienie wolności spowodowałoby poważne niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia oskarżonego albo pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny. Natomiast nie przewiduje możliwości odstąpienia od tymczasowego aresztowania w stosunku do kobiety w ciąży. Zdaniem Rzecznika nie powinno budzić wątpliwości, że w określonych sytuacjach pozbawienie wolności kobiety w ciąży może powodować zagrożenie nie tylko dla jej zdrowia i życia, ale i płodu. Regulując materię odstąpienia od stosowania tymczasowego aresztowania ustawodawca nie wypełnił swoich konstytucyjnych obowiązków.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Wyrzykowski.