Uchwała w sprawie powołania komisji śledczej. U 1/08
26 listopada 2008 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Grupy posłów na Sejm dotyczący uchwały w sprawie powołania komisji śledczej do spraw nacisków.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności
- art. 2 i 3 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2008 roku o powołaniu Komisji Śledczej do zbadania sprawy zarzutu nielegalnego wywierania wpływu przez członków Rady Ministrów, Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego na funkcjonariuszy Policji, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, prokuratorów i osoby pełniące funkcje w organach wymiaru sprawiedliwości w celu wymuszenia przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków w związku z postępowaniami karnymi oraz czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi w sprawach z udziałem lub przeciwko członkom Rady Ministrów, posłom na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i dziennikarzom, w okresie od 31 października 2005 roku do 16 listopada 2007 roku z: art. 111 ust. 1 w związku z art. 95 ust. 2 Konstytucji oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji;
- art. 2 pkt 1 zaskarżonej uchwały w części obejmującej wyrazy "członków Rady Ministrów, w szczególności Prezesa Rady Ministrów, Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego", art. 2 pkt 2 zaskarżonej uchwały w części obejmującej wyrazy "członków Rady Ministrów, w szczególności Prezesa Rady Ministrów, Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego i Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego", art. 2 pkt 3 zaskarżonej uchwały w części obejmującej wyrazy "przez członków Rady Ministrów, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Policji lub na ich polecenie", art. 3 pkt 1 lit. c zaskarżonej uchwały w części obejmującej wyrazy "przez członków Rady Ministrów, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Policji", art. 3 pkt 1 lit. e w części obejmującej wyrazy "przez członków Rady Ministrów, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Policji lub na ich polecenie" oraz art. 3 pkt 2 lit. b w części obejmującej wyrazy "przez członków Rady Ministrów, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Policji" w związku z nazwą Komisji Śledczej, wyrażoną w pełnym brzmieniu w tytule zaskarżonej uchwały i jej art. 1 z art. 42 ust. 3 w związku z art. 111 ust. 1 Konstytucji;
- art. 2 i 3 zaskarżonej uchwały w związku z nazwą Komisji Śledczej, wyrażoną w pełnym brzmieniu w tytule zaskarżonej uchwały i jej art. 1 z art. 2 i 7 Konstytucji.
Zaskarżona uchwała wyznacza powołanej Komisji Śledczej przedmiot badania związany wyłącznie z działaniem Rady Ministrów pod kierunkiem premierów Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego w okresie do 16 listopada 2007 r. czyli daty zaprzysiężenia nowej Rady Ministrów pod przewodnictwem Donalda Tuska. Zdaniem wnioskodawcy wątpliwe jest, czy badanie faktów związanych z działaniem poprzedniej Rady Ministrów a przypadających na czas poprzedniej kadencji Sejmu mieści się w zakresie funkcji kontrolnej sprawowanej przez Sejm na podstawie konstytucji. Wyjaśnianie zdarzeń prawnych, jakie miały miejsce w okresie funkcjonowania poprzedniego Sejmu i Rządu, a także ustalenie ewentualnej odpowiedzialności prawnej należy do właściwości innych organów w innym trybie. Uchwała nie identyfikuje i nie indywidualizuje problemu prawnego. Stanowi konglomerat ogólnikowo ujętych hipotez dotyczących różnych organów, osób i zdarzeń. W uchwale nie sposób znaleźć precyzyjnego określenia sprawy, którą ma zbadać powołana komisja.
Ocena zakresu działania komisji śledczej, której przedmiotem zainteresowania mają być działania organów państwa wyłącznie w sprawach z udziałem członków Rady Ministrów, posłów na Sejm i dziennikarzy, a więc osób o znacznych wpływach politycznych nie jest obojętna z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości. Zgodnie z interesami i postulatami tych osób uchwałodawca uznaje, że to właśnie ich sprawy wymagają działania komisji śledczej. Oznacza to niczym nieuzasadnione uprzywilejowanie osób politycznie wpływowych w stosunku do reszty obywateli.
Zgodnie z konstytucją komisję śledczą powołuje się do wyjaśnienia określonej sprawy. Formułowanie zarzutów nielegalnego działania pod adresem konkretnych osób w przepisach określających zakres działania powołanej Komisji oznacza niedopuszczalne zakładanie winy tych osób. Zabieg legislacyjny polegający na wymienianiu funkcji sprawowanych jednoosobowo przez publiczne osoby tj. Prezesa Rady Ministrów, Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego, Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego i Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w jednym wypadku - o Radę Ministrów, czyli organ o znanym publicznie składzie osobowym można traktować jako naruszanie gwarancji domniemania niewinności. Osoby te można przecież zidentyfikować.
Zdaniem wnioskodawcy zaskarżona uchwała nie odpowiada wymaganiom poprawnej legislacji. Chodzi np. o to, że nieprecyzyjne określenie celu komisji zamieszczone jest w jednym z artykułów, a określenie zakresu działania w innym. Zestawienie treści obu artykułów nie pozwala na precyzyjne rozgraniczenie regulowanej materii. Zastosowana przez uchwałodawcę swoista metoda legislacji obejmuje nie tylko formułowanie w przepisie prawnym podejrzeń w stosunku do konkretnych osób, lecz także aprioryczne ustalanie w akcie normatywnym prawdy o jednostkowych faktach. Niejednoznacznie został określony zakres działania Komisji, np. z jednej strony mowa jest o sprawach z udziałem lub przeciwko członkom Rady Ministrów, posłom i dziennikarzom, natomiast w preambule wymienione są konkretne nazwiska. Uchwałodawca nie wskazuje przy tym, czy Komisja ma się zajmować sprawami tylko tych konkretnych polityków i dziennikarzy, czy też ich sprawy są wymienione przykładowo. Wyznaczenie czasowych granic zainteresowania Komisji za pomocą dat 31 października 2005 roku i 16 listopada 2007 r. jest nieracjonalne z punktu widzenia ciągłości różnych stanów faktycznych, a także z punktu widzenia możliwości wyjaśnienia jakiejkolwiek sprawy, a jednocześnie trudne w praktyce. Kumulacja wad legislacyjnych zaskarżonej uchwały powoduje, że nie może ona stanowić wystarczającej podstawy prawnej działania Komisji.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Rzepliński.