Rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do złożenia rewizji nadzwyczajnej do SN, jeżeli orzeczenie NSA rażąco narusza prawo lub interes Rzeczypospolitej; skarga kasacyjna w postępowaniu przed sądami administracyjnymi SK 16/05
7 listopada 2007 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Krzysztofa L. dotyczącą postępowania sądowego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności: art. 188 w związku z art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; art. 102 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; art. 8 pkt 3 ustawy z dnia 12 września 2002 roku o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 w związku z art. 236 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji, art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 236 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji oraz z art. 2 Konstytucji.
Krzysztof L. chciał zamienić udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na obligacje skarbu państwa. W odpowiedzi na jego pismo urząd skarbowy dokonał wiążącej interpretacji przepisów, stwierdzając, że przy tego rodzaju ekwiwalentnej zamianie nie powstaje dochód do opodatkowania. Już po zawarciu przez podatnika umowy zamiany, ten sam urząd podatkowy "sprostował" pierwotną interpretację informując, że podatek się należy. Krzysztof L. wystąpił z wnioskiem o zaniechanie poboru podatku z tytułu dokonanej zamiany praw majątkowych. Organy podatkowe dwóch instancji wydały decyzje odmowne. Krzysztof L. zaskarżył decyzję izby skarbowej do ośrodka zamiejscowego Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd wyrokiem z 9 stycznia 2003 r. uchylił decyzje organów skarbowych jako wydane z naruszeniem prawa. Uznał, że wspomnianej umowy zamiany podatek nie obciąża. Organy podatkowe zwróciły podatnikowi niesłusznie pobrany podatek. Od powyższego wyroku na wniosek dyrektora izby skarbowej minister finansów wniósł do Sądu Najwyższego rewizję nadzwyczajną, którą Sąd postanowieniem z 7 stycznia 2004 r. umorzył na podstawie art.102 §1 nowej ustawy, która weszła w życie 1 stycznia 2004 r. Natomiast art. 102 § 2 wprowadził z dniem 1 stycznia 2004 r. możliwość kasacji w sądownictwie administracyjnym do tych spraw, w których wniesiono rewizje nadzwyczajne od orzeczeń NSA, a nierozpoznanych przez SN do 1 stycznia 2004 r. Dyrektor izby skarbowej, korzystając z możliwości jakie stworzył ten przepis, wniósł kasację od wyroku z 9 stycznia 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił kasację i uchylił powyższy prawomocny wyrok i skargę podatnika oddalił. NSA zarzucił wyrokowi naruszenie prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie. Wyrok NSA jest ostateczny i nie przysługują od niego środki odwoławcze. Po uchyleniu wyroku u skarżącego powstała zaległość podatkowa. Organ podatkowy odmówił umorzenia nawet odsetek, gdyż w jego ocenie umorzenia takiego nie uzasadnia ani ważny interes podatnika, ani interes publiczny. Zdaniem Krzysztofa L. zaskarżone przepisy znacznie zróżnicowały sytuację prawną dysponujących prawomocnymi wyrokami, w stosunku do których wniesiono rewizję nadzwyczajną, ale nie rozpoznano jej do 1 stycznia 2004 r. oraz tych, na niekorzyść których również wniesiono rewizje nadzwyczajne, ale rozpoznano je do końca 2003 r. Prawomocne wyroki w takich sprawach mogły być uchylone tylko wówczas gdy rażąco naruszały prawo lub interes RP. Natomiast prawomocne wyroki, od których rewizje nadzwyczajne nie zostały rozpoznane do 1 stycznia 2004 r. mogą być uchylane z przyczyn innych, niż rażące naruszenie prawa czy interesu RP. W efekcie kryterium różnicującym jest sprawność działania organów władzy sądowniczej (w tym przypadku wyznaczenie przez Sąd Najwyższy terminu rozprawy na rozpoznanie rewizji), i to ona wyznacza sytuację prawną jednostki. Zdaniem skarżącego takie kryterium nie może być ocenione jako racjonalne uzasadnienie dla zróżnicowania sytuacji prawnej i faktycznej obywateli, przesądzać o sposobie ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych obywateli. Ponadto skarżący uważa, że prawo do wniesienia rewizji nadzwyczajnej minister finansów uzyskał z naruszeniem art. 236 ust. 2 Konstytucji. Przepis ten utrzymywał rewizję nadzwyczajną na czas ściśle określony - do chwili wejścia w życie dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego. Tymczasem na rok przed wejściem w życie reformy sądownictwa administracyjnego ustawa zwykła poszerzyła krąg podmiotów mających prawo wnosić rewizję nadzwyczajną od wyroków NSA właśnie o ministra finansów i jedynie w sprawach podatkowych, gdy już były uchwalone ustawy o reformie sądownictwa administracyjnego. Właśnie ten niekonstytucyjny zabieg - stwierdza skarżący - umożliwił ministrowi, a potem dyrektorowi izby skarbowej, podważenie prawomocnego wyroku wydanego w jego sprawie.
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Wojciech Hermeliński, a sprawozdawcą będzie prezes TK Jerzy Stępień.