Prawo połowu ryb SK 24/04
Dnia 21 marca 2005 r. o godzinie 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Agencji Nieruchomości Rolnych w sprawie konstytucyjności przepisów dekretu z 11 października 1946 r. - Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych oraz regulacji zawartych w Przepisach wprowadzających Kodeks cywilny z 1964 r. dotyczących prawa połowu ryb na jeziorze Serwy.
Wyrokiem z 4 lipca 2003 r. Sąd Rejonowy w Augustowie ustalił, że mieszkańcom wsi Mołowiste, Macharce i Podmacharce przysługuje prawo połowu ryb w należącym do Skarbu Państwa jeziorze Serwy. Sąd przyjął, że chłopi z powyższych wsi zostali uwłaszczeni ukazem carskim z 1864 r. o urządzeniu włościan. Akty nadania zostały zatwierdzone przez Centralną Komisję Spraw Włościańskich w Królestwie Polskim. Sąd uznał, że prawo połowu ryb należy uznać za prawo służebności. Prawo to w kwietniu 1871 r. wpisano do księgi hipotecznej "Dóbr Sejny" i od tego czasu, mimo następujących zmian prawnych, nie zostało z niej wykreślone. Prawa tego nie zniosły przepisy wprowadzające prawo rzeczowe z 1946 (art. XXVI i art. XXXI), ani analogiczne przepisy wprowadzające kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 (art. XXXVII i art. XL). Art. XXVI przepisów przechodnich do prawa rzeczowego stanowił, że prawa rzeczowe, istniejące w chwili wejścia w życie prawa rzeczowego, pozostają w mocy, chyba, że dalsze przepisy przechodnie stanowią inaczej. Prawo rybołówstwa - nadane włościanom na podstawie ukazu carskiego z 1864 r. - uznane zostało za prawo rzeczowe. Zatem zaskarżone regulacje - zawarte w dekrecie z 11 października 1946 oraz przepisach wprowadzających K.c. z 1964 r. - utrwaliły jego istnienie.
Zdaniem wnioskodawcy, przepisy potwierdzające istnienie służebności rybołówstwa na jeziorze Serwy naruszają konstytucyjnie gwarantowane prawa własności (art. 64 ust. 1 Konstytucji). Uprawnienia Skarbu Państwa w zakresie rybactwa śródlądowego wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych, która ma prawo do zawierania umów dzierżawy na korzystanie przez inne osoby z wód stanowiących własność Skarbu Państwa i pobieranie pożytku poprzez połów ryb. Wspomniane obciążenie wód (w postaci prawa mieszkańców do połowu ryb) narusza interes majątkowy obu stron stosunku dzierżawy, tj. Agencji jako wydzierżawiającego oraz dzierżawcy, zatem są one niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji. Agencja Nieruchomości Rolnych uważa także, że zaskarżone uregulowania dają pierwszeństwo prawu nabytemu przez osoby indywidualne (tj. mieszkańców wsi, do których ustawa została skierowana), kosztem całego społeczeństwa, w związku z czym są one niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).
Składowi orzekającemu będzie przewodniczył sędzia TK Jerzy Ciemniewski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Dębowska - Romanowska.