Dopuszczalność kasacji SK 32/03
17 marca 2004 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych.
Zgodnie z art. 172 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych własnościowy lokal spółdzielczy może zostać skutecznie sprzedany jedynie wówczas, gdy jego nabywca zostanie przyjęty w poczet członków spółdzielni. Na mocy art. 178 ust. 1 tejże ustawy, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wygasa z upływem 6 miesięcy od dnia ustania członkostwa z innych przyczyn niż śmierć członka. Wygaśnięcie prawa do lokalu jest więc swoistą sankcją za utratę członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej. Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, jako ograniczone prawo rzeczowe, jest prawem majątkowym w rozumieniu art. 64 ust 2 Konstytucji i tym samym podlega ochronie. Zdaniem wnioskodawcy, nierozerwalne związanie własnościowego prawa do lokalu spółdzielczego z członkostwem w spółdzielni, ogranicza możliwości korzystania z prawa własności, tym samym narusza konstytucyjnie chronione prawa majątkowe właścicieli lokali spółdzielczych (art. 64 Konstytucji).
Rzecznik Praw Obywatelskich podnosi także problem braku skutecznego mechanizmu pozwalającego członkom spółdzielni na weryfikację legalności i zasadności dokonywanych przez spółdzielnie podwyżek opłat. Zgodnie z art. 4 ust. 8 zaskarżonej ustawy, członkowie spółdzielni mogą kwestionować zasadność podwyżek w postępowaniu wewnątrz spółdzielczym. Dopiero po wyczerpaniu tego postępowania mogą wystąpić na drogę sądową. Inne procedury obowiązują natomiast właścicieli lokali nie będących członkami spółdzielni, którzy mogą kwestionować zasadność dokonanych zmian bezpośrednio na drodze sądowej. Zróżnicowanie poziomu ochrony prawnej wobec arbitralnie określonych grup właścicieli narusza konstytucyjną zasadę ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji).
Wnioskodawca kwestionuje także konstytucyjność art. 39 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepis ten odnosi się do najemców lokali użytkowych, którzy w całości ponieśli nakłady na budowę najmowanych lokali. Najemcy nie będący członkami spółdzielni, zostali pozbawieni możliwości nabycia własności wybudowanych swoim nakładem lokali użytkowych (w tym garaży) na dotychczasowych korzystnych zasadach. Zmiana ta narusza zasadę ochrony praw nabytych, wynikającą z art. 2 Konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczyć Sędzia TK Teresa Dębowska - Romanowska, a sprawozdawcą będzie Prezes TK Marek Safjan.