Zarzut potrącenia w postępowaniu uproszczonym P 2/04
28 lipca 2004 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Krakowie, Wydział V Gospodarczy w sprawie konstytucyjności art. 5054 § 2 kodeksu postępowania cywilnego w zakresie dotyczącym zarzutu potrącenia.
W sprawach cywilnych, rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym na podstawie art. 5054 § 2 k.p.c., nie jest dopuszczalny zarzut potrącenia, jeżeli roszczenie pozwanego nie wynika z umowy, lub jego wysokość przekracza 5.000 zł. Zwolnienie się przez dłużnika ze zobowiązania pieniężnego przez złożenie oświadczenia o potrąceniu - mimo, że generalnie w postępowaniu cywilnym dozwolone - jest więc w postępowaniu uproszczonym niemożliwe. Podleganie sprawy postępowaniu uproszczonemu nie zależy wyłącznie od charakteru wierzytelności, lecz także od ukształtowania powództwa. Wierzyciel posiadający kilka wierzytelności na więcej niż 5.000 zł sam decyduje, czy dochodzić ich jednym pozwem - co wyklucza postępowanie uproszczone, czy odrębnymi pozwami - co pozbawia pozwanego możliwości powoływania się na potrącenie.
Sąd w Krakowie jest zdania, iż ustawodawca w swoich dążeniach do przyspieszenia postępowania w drobnych sprawach cywilnych ograniczył prawa pozwanego do obrony nieadekwatnie do zamierzonego celu. Zakaz podnoszenia w postępowaniu uproszczonym zarzutu potrącenia zmusza pozwanego, który chce dochodzić swoich praw, do wniesienia powództwa otwierającego odrębne postępowanie sądowe. Zdaniem Sądu pytającego konieczność wszczęcia dodatkowego postępowania jest nadmiernie uciążliwa oraz niepotrzebnie podwyższa koszty obrony. Kwestionowane regulacje naruszają konstytucyjny obowiązek państwa do takiego uregulowania procedur cywilnoprawnych, aby obywatele mogli efektywnie dochodzić swoich praw oraz bronić się przed nieistniejącymi roszczeniami (art. 2 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcą będzie Prezes TK Marek Safjan.