Prawo do sądu P 22/03
Dnia 12 października 2004 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w sprawie zgodności art. 21 i art. 381 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 roku o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Mariusz F. podczas wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia na rzecz Stanisława L. uległ wypadkowi, skutkującemu trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. W związku z wypadkiem Marek F. domagał się - obok przyznanych mu świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - zasądzenia solidarnie od pozwanych Stanisława L i Zbigniewa L. zadośćuczynienia i renty wieczystej. W swoich roszczeniach poszkodowany powoływał się na ustawę z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Na podstawie art. 21 tejże ustawy sąd uznał, ze nie jest możliwe dochodzenie przez Marka F. dodatkowych roszczeń odszkodowawczych.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 kwestionowanej ustawy poszkodowanemu przysługiwały: "świadczenia pieniężne z tytułu wypadku przy wykonywaniu umowy oraz w razie choroby zawodowej: jednorazowe odszkodowanie, renta inwalidzka i renta rodzinna" Na podstawie art. 21 przepis ten miał zastosowanie do jednostek gospodarki uspołecznionej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zaś na mocy art. 381 przepis ten znajdował również zastosowanie do osób wykonujących pracę na rzecz innych niż uspołecznione zakłady pracy. Przepis art. 21 wyłączał w zakresie w nim unormowanym przepisy prawa cywilnego o odpowiedzialności odszkodowawczej, co uniemożliwiało dochodzenie dodatkowych roszczeń odszkodowawczych.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu przepisy powyższe dyskryminują pracowników wykonujących prace na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej, względem osób zatrudnionych na umowę o pracę. Sytuacja pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, poszkodowanych w wyniku wypadków przy pracy, regulowana jest bowiem przepisami (ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zmieniona ustawą z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym), które dopuszczają dochodzenie od zakładu pracy roszczeń uzupełniających na zasadach prawa cywilnego. Sąd Apelacyjny uważa, że zakwestionowane przepisy naruszają prawo obywateli do sądu (art. 45 Konstytucji) oraz prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (art. 77 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wiesław Johann, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Mazurkiewicz.