Ustrój m.st. Warszawy K 24/02
12 lutego 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wnioski gmin warszawskich w sprawie zgodności z Konstytucją oraz Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego ustawy z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy.
Ustawę o ustroju miasta stołecznego Warszawy z 15 marca 2002 roku zaskarżyło 9 byłych stołecznych gmin (Ursynów, Rembertów, Wawer, Wilanów, Targówek, Białołęka, Bielany, Włochy, Ursus) oraz Sulejówek. Przedstawione przez wnioskodawców zarzuty dzielą się na dwie kategorie. Jedna dotyczący materialnej treści kwestionowanej ustawy, druga trybu jej uchwalenia i wejścia w życie oraz przepisów przejściowych.
Wnioskodawcy wskazują, iż zniesienie gmin warszawskich i utworzenie w ich miejsce jednej gminy - miasta stołecznego Warszawy o statusie miasta na prawach powiatu, narusza konstytucyjną zasadę decentralizacji władzy publicznej (art. 15 i art. 16 Konstytucji w związku z art. 164 ust. 1 i ust. 3 Konstytucji) oraz wyrażoną w Preambule Konstytucji zasadę pomocniczości. Gminy warszawskie uważają, że dla poprawy zarządzania Warszawą - co, jak wynika ze sprawozdań sejmowych, stanowiło główny cel uchwalenia nowej ustawy warszawskiej - nie było konieczne podjęcie tak radykalnych zmian ustawodawczych, jak zlikwidowanie gmin warszawskich. Wskazują także, iż w toku prac legislacyjnych nie przygotowano i nie przedstawiono żadnych materiałów, analiz ani symulacji finansowych, które wskazywałyby na niezbędność i efektywność dokonanej zmiany ustroju Warszawy dla poprawy jej zarządzania.
Wnioskodawcy uważają, że art. 15 w związku z art. 1 zaskarżonej ustawy narusza zasadę podstawowego charakteru gminy jako jednostki samorządu terytorialnego (art. 164 ust. 1 i 3 Konstytucji) oraz nabyte przez społeczności lokalne prawo do samorządu ukształtowanego w dotychczasowy sposób (art. 16 ust 1 Konstytucji). Ponadto w zaskarżonych art. 5-12 i art. 14 ustawy warszawskiej naruszono, zdaniem wnioskodawców, autonomię Gminy miasta Warszawa, nie zapewniając Radzie Miasta możliwości określenia zakresu działania dzielnic (niezgodność z art. 164 ust. 3 Konstytucji oraz art. 169 ust. 4 Konstytucji).
Wśród zakwestionowanych przez gminy regulacji, znajdują się przepisy wprowadzające uprawnienia Prezesa Rady Ministrów do kontroli treści projektu statutu Gminy miasta stołecznego Warszawy. Są one, zdaniem wnioskodawców, sformułowane bardzo ogólnie, przez co naruszają art. 165 ust. 2 i art. 171 Konstytucji, gwarantujące jednostkom samorządu terytorialnego samodzielność oraz jej ochronę sądową. Wnioskodawcy poddali w wątpliwość konstytucyjność art. 18 ust. 3 i 4 ustawy warszawskiej, przewidującego wygaśnięcie nie odnowionego stosunku pracy z pracownikami samorządowymi w związku z wyborami do Rady Miasta Warszawy. Zakwestionowano również art. 21, na mocy którego przedsiębiorstwa komunalne i zakłady budżetowe wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej przekształcone zostały w jednoosobowe spółki prawa handlowego miasta Warszawy. Nadto wnioskodawcy zarzucili ustawie, iż narusza zasady przyzwoitej legislacji.
W uzasadnieniu zarzutów dotyczących niezgodności ustawy warszawskiej z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego wnioskodawcy podnieśli przede wszystkim brak rzetelnej konsultacji w trakcie przygotowywania ustawy ze społecznościami lokalnymi gmin warszawskich. Miasto Sulejówek zaskarżyło także włączenie gminy Sulejówek do powiatu mińskiego. Miało to zdaniem wnioskodawcy nastąpić z naruszeniem trybu przewidzianego przepisami ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz bez przeprowadzenia konsultacji z zainteresowanymi społecznościami lokalnymi.
Rozprawie będzie przewodniczył Wiceprezes TK Andrzej Mączyński, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Bohdan Zdziennicki.