Osiedlanie się cudzoziemców K 39/01
19 maja 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie konstytucyjności art. 19 ust. 1 pkt 3 oraz art. 24 a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 roku o cudzoziemcach, określającego warunki niezbędne dla otrzymania zezwolenia na osiedlenie w Polsce.
Cudzoziemiec, będący współmałżonkiem obywatela polskiego może ubiegać się o zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, pod warunkiem, że bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywa na terytorium Polski co najmniej 5 lat. Stanowi o tym art. 19 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach. Natomiast w przypadku cudzoziemców - współmałżonków przebywających w Polsce cudzoziemców wystarczy, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywają oni w Polsce (na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w celu połączenia z rodziną) przez okres 3 lat.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich art. 19 ust. 1 pkt 3 zaskarżonej ustawy jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji. Adresatami art. 19 ust. 1 pkt 3 są cudzoziemcy - osoby identycznie usytuowane w obowiązującym systemie prawa. Art. 37 Konstytucji mówi, że każdy, "kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji" a "wyjątki od zasady odnoszące się do cudzoziemców, określa ustawa". Konstytucja nie dzieli przy tym cudzoziemców na współmałżonków obywateli polskich i tych, którzy przybyli tu w ramach "łączenia rodzin". Wprowadzenie dodatkowego kryterium zróżnicowania jest zatem niezgodne z zasadą równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji)
Zasada państwa prawnego wymaga, by zmiana prawa, która pociąga za sobą niekorzystne skutki dla sytuacji prawnej podmiotów, dokonywana była przy uwzględnieniu odpowiedniej vacatio legis. Zdaniem Rzecznika brak przepisów przejściowych przy wprowadzeniu uregulowań zawartych w art. 19 ust. 1 pkt 3 ustawy o cudzoziemcach narusza konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji).
Zdaniem wnioskodawcy również art. 24a ust. 1 kwestionowanej ustawy w zakresie w jakim dyskryminuje obywateli polskich - współmałżonków cudzoziemców, w zakresie uprawnienia do składania wniosku o osiedlenie na terytorium RP współmałżonka - cudzoziemca jest sprzeczny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczyła Sędzia TK Teresa Dębowska-Romanowska, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Marek Mazurkiewicz.