Podwyżka czynszu SK 34/02
2 czerwca 2003 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Marka Z. w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy Prawo spółdzielcze, w zakresie w jakim ograniczają wysokość wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Marek Z. został wykluczony ze spółdzielni pracy za korzystanie z prawa członka spółdzielni do wypowiedzi oraz zaskarżenia do sądu uchwał jej walnego zgromadzenia. Mocą uchwały o wykluczeniu wygasła łącząca go ze spółdzielnią spółdzielcza umowa o pracę. Pozbawienie członkostwa w spółdzielni, dokonane na podstawie art. 193 § 4 prawa spółdzielczego było równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Stosowna wzmianka o takiej formie wypowiedzenia umieszczona została w świadectwie pracy, co spowodowało, że skarżący przez następne cztery lata nie znalazł innego zatrudnienia. Skarżący zwrócił się do sądu o uchylenie uchwały. Sprawa przeszła drogę odwoławczą i w drodze rewizji nadzwyczajnej trafiła do Sądu Najwyższego. Wyrok SN uchylił wcześniejsze wyroki i uwzględnił powództwo w zakresie członkostwa i przywrócenia do pracy. W zakresie roszczeń finansowych przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu. Sąd ten na mocy art. 188 § 2 i 196 § 1 prawa spółdzielczego zasądził na rzecz Marka Z. wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy jedynie przez sześć miesięcy, Sąd oddalił natomiast żądanie zasądzenia odszkodowania uwzględniającego utratę wynagrodzenia w pozostałym okresie.
Skarżący wskazuje, iż obowiązek naprawienia szkody należy do podstawowych zasad sprawiedliwości i znajduje ogólną podstawę w art. 2 Konstytucji. Zdaniem skarżącego art. 188 § 2 prawa spółdzielczego dotyczący utraconych zarobków reguluje zasadę wyrównania szkody w sposób pełny i celowy. Zawarta w nim jednak klauzula mówiąca iż członkowi spółdzielni przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy "...nie dłuższy jednak niż sześć miesięcy..." nie ma oparcia w wartościach konstytucyjnych. W praktyce oznacza to bowiem pozostawienie większości szkody bez wyrównania, co uznać należy za sprzeczne z art. 2 Konstytucji.
Skarżący wskazuje również, że kwestionowana regulacja stawia członka spółdzielni zatrudnionego na podstawie stosunku pracy w gorszej sytuacji od członka spółdzielni, w której świadczeniem statutowym nie jest zatrudnienie oraz od członka spółdzielni pracy lub produkcji rolnej zatrudnionego na innej podstawie prawnej, którzy mogą dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych prawa cywilnego bez ograniczeń. Jest to niezgodne z zasadą równego traktowania podmiotów w tej samej sytuacji prawnej (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Zdaniem Marka Z. art. 188 i art. 196 zaskarżonej ustawy stoją w sprzeczności z zasadą ochrony pracownika (art. 24 Konstytucji), chroniąc pracodawcę kosztem pracownika.
Rozprawie będzie przewodniczył Sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Marek Mazurkiewicz.