Stan spoczynku sędziego SK 42/01
8 lipca 2003 r. o godz. 14:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Franciszka R. w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw oraz ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Na mocy art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw sędziom i prokuratorom, którzy uzyskali prawo do emerytury lub renty przed wejściem w życie ustawy, przyznane zostały uprawnienia przysługujące sędziom w stanie spoczynku. Jednocześnie w ustawie tej znalazły się przepisy stanowiące, że sędziowie i prokuratorzy, którzy "w latach 1944-1956 byli zatrudnieni, pełnili służbę lub funkcję w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa (...) związanych ze stosowaniem represji wobec działających na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego tracą prawo do stanu spoczynku i uposażenia". Okoliczności określone w przywołanym uregulowaniu stwierdza Krajowa Rada Sądownictwa (KRS) w drodze decyzji.
W oparciu o cytowany powyżej art. 7 ust 1 pkt 2 zaskarżonej ustawy (w związku z art. 8 ust. 1 i 3 tejże ustawy), KRS - uchwałą z dnia 6 lipca 1999 r. - stwierdziła utratę przez skarżącego Franciszka R. prawa do stanu spoczynku i uposażenia. Zdaniem skarżącego KRS rozstrzygnęła sprawę bez wyjaśnienia jej okoliczności oraz bez ustosunkowania się do wniosków dowodowych. Franciszek R. uważa ponadto, że przepisy na podstawie których wydana została decyzja są niezgodne z konstytucyjnie gwarantowanymi prawami obywateli.
Zdaniem skarżącego pozbawienie z mocą wsteczną przyznanego ustawą z dnia 28 sierpnia 1997 r. prawa do stanu spoczynku i wynagrodzenia podważa zasadę zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji). Narusza także zasadę ochrony praw nabytych (art. 2 Konstytucji), zakazującą arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce.
Skarżący zwraca także uwagę na bezprawność uznania samej pracy w urzędach Bezpieczeństwa Publicznego, bez przypisania osobie ją wykonującej naruszenia prawa, za wystarczającą podstawę do pozbawienia sędziego prawa do stanu spoczynku. Franciszek R. wskazuje, że pozostali funkcjonariusze urzędów nie podlegają żadnym represjom i odbierają ustawowo im przysługująca uprzywilejowaną emeryturę. Narusza to zdaniem skarżącego zasadę równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji).
Zakwestionowane przepisy pozostają ponadto w sprzeczności m.in. z art. 64 Konstytucji - pozbawiając jednostkę prawa do równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych oraz z art. 45 Konstytucji - naruszając prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez właściwy bezstronny i niezawisły sąd. Zaskarżone unormowania godzą także w prawo do dobrego imienia oraz w godność człowieka i sędziego (art. 30 i art. 47 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczyła Sędzia TK Jadwiga Skórzewska - Łosiak, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Jerzy Stępień.