Uprawnienia gminy - Półwysep Helski K 37/02
25 listopada 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna w pełnym składzie wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zbadania konstytucyjności niektórych przepisów ustawy z 24 lipca 2002 r. o uznaniu części Półwyspu Helskiego za obszar szczególnie ważny dla obrony kraju.Na mocy art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 2002 r. o uznaniu części Półwyspu Helskiego za obszar szczególnie ważny dla obrony kraju, podmioty władające nieruchomościami położnymi na terytorium gminy Hel (w tym również sama Gmina Hel - podstawowa jednostka samorządu terytorialnego) są zobowiązane do uzyskiwania zezwolenia Dowódcy Marynarki Wojennej na dokonanie czynności związanych z dysponowaniem nieruchomościami. Odmowa udzielenia zezwolenia następuje, jeżeli wykonanie czynności spowoduje zagrożenie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Organ odmawiający zezwolenia może odstąpić od uzasadnienia faktycznego decyzji, ograniczając się do wskazania podstawy prawnej.
Zdaniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, art. 3 ustawy z 24 lipca 2002 r. jest niezgodny z Konstytucją przez to, ze narusza pozycję ustrojową Gminy Hel jako podstawowej jednostki samorządu terytorialnego. Bez dostatecznego uzasadnienia ogranicza również prawo Gminy do samodzielnego decydowania w sprawach wspólnoty lokalnej, oraz możliwości wykonywania przez nią zadań własnych, wskazanych ustawą o samorządzie gminnym. Wnioskodawca uważa, że takie ograniczenie samodzielności jednostki samorządu terytorialnego nie jest niezbędne ze względu na potrzeby ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Dla realizacji zakładanego przez ustawodawcę celu możliwe jest bowiem zastosowanie obowiązujących rozwiązań prawnych, w tym zwłaszcza przepisów ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia. Odpowiednie unormowania znajdują się także w ustawie o gospodarce nieruchomościami.
Art. 15 ust. 2 zaskarżonej ustawy stanowi, że aby spadkobierca (spoza kręgu spadkobierców ustawowych), mógł nabyć wchodzącą w skład spadku nieruchomość na podstawie testamentu, musi uzyskać stosowne zezwolenie. Brak zezwolenia oznacza przyznanie prawa do spadku osobom, które byłyby powołane do spadku z ustawy, zaś pozbawienie dziedziczenia odbywa się bez żadnego odszkodowania. Zdaniem Prezydenta treści przepisu art. 15 ust. 2 nie da się uzasadnić w obowiązującym porządku demokratycznego państwa prawnego, chroniącego prawo własności, prawo dziedziczenia (art. 21 i art. 64 Konstytucji) oraz realizującego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczył Wiceprezes TK Andrzej Mączyński, a sprawozdawcą będzie Prezes TK Marek Safjan.