Postępowanie przygotowawcze; wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia lub umorzeniu dochodzenia bez konieczności sporządzania uzasadnienia. SK 25/13
25 marca 2014 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną W. P. dotyczącą wydania postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia lub umorzeniu dochodzenia na etapie postępowania przygotowawczego, bez konieczności sporządzania uzasadnienia.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 325e § 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim umożliwia organom postępowania przygotowawczego wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia lub umorzeniu dochodzenia, bez konieczności sporządzenia uzasadnienia, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 2, art. 78 w związku z art. 2, z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji.
Komisariat Policji wydał postanowienie o umorzeniu dochodzenia w sprawie o dwa przestępstwa popełnione na szkodę W. P., wobec braku znamion czynu zabronionego. Na podstawie art. 325e § 1 k.p.k. odstąpiono od sporządzenia uzasadnienia tego postanowienia. Postanowienie to zatwierdził właściwy prokurator a po zażaleniu W. P., Sąd Rejonowy utrzymał je w mocy.
Zdaniem skarżącego, istota problemu sprowadza się do ustalenia, czy możliwe jest skuteczne wniesienie odwołania od orzeczenia, które nie zawiera uzasadnienia, oraz czy owa możliwość nie jest tylko iluzorycznym wypełnieniem konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności i prawa do sprawiedliwego postępowania. A także, czy nie narusza zasady sprawiedliwości społecznej i czy nie stanowi naruszenia zasady równości, ponieważ – jak podnosi skarżący – niektóre podmioty: inspektor pracy, mogą ubiegać się o sporządzenie uzasadnienia (art. 325e § 1a k.p.k.), podczas gdy zwykły obywatel takiej możliwości nie ma.
W ocenie skarżącego, na tle tej sprawy rodzi się również problem, czy zwolnienie z obowiązku sporządzania uzasadnienia nie stanowi ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, i czy wprowadzenie do kodeksu postępowania karnego takiego ograniczenia jest konieczne w demokratycznym państwie.
Jak podkreśla skarżący, ustawodawca zwalnia organy postępowania przygotowawczego z obowiązku sporządzenia uzasadnienia, ale pokrzywdzony nie jest zwolniony z obowiązku uprawdopodobnienia środka odwoławczego. Jego pełnomocnik ma bowiem, zgodnie z art. 427 § 2 k.p.k., wskazać w odwołaniu zarzuty oraz uzasadnienie. Wykonanie tego wymogu jest jednak niemożliwe bez prześledzenia motywacji organu postępowania przygotowawczego. Podobnie jak niemożliwe jest wskazanie nowych faktów i dowodów, bo nie znając motywów decyzji pokrzywdzony nie wie, czy mogą one zmierzać do wzruszenia decyzji. Również sąd rozpoznający zażalenie musi, jak podnosi W. P., skonfrontować zażalenie z decyzją, której motywów nie zna. Zdaniem skarżącego, okoliczności te wpływają na rozpoznawanie zażaleń i negatywnie na sytuację zwykłego obywatela w postępowaniu karnym, bowiem decyzje nie wymagające uzasadnienia są, co do zasady, decyzjami niekorzystnymi dla pokrzywdzonych. Zarówno odmowa wszczęcia, jak i umorzenie godzi w ich interesy.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Andrzej Wróbel, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.