Przeciwdziałanie narkomanii; prawo do decydowania o ochronie własnego życia i zdrowia. SK 55/13
4 listopada 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Ł. P. dotyczącą przeciwdziałania narkomanii i prawa do decydowania o ochronie własnego życia i zdrowia.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 62 i art. 63 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie, w jakim dotyczy konopi z art. 31 ust. 3 w związku z art. 47, art. 53, art. 68 oraz art. 40 konstytucji.
W trakcie przeszukania mieszkania skarżącego policjanci ujawnili uprawę konopi oraz susz ziela tych konopi, czyli marihuanę, a do sądu rejonowego trafił akt oskarżenia. Sąd uznał Ł. P. winnym popełnionych występków z art. 63 ust. 1 i art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, polegających odpowiednio na uprawie roślin konopi oraz na posiadaniu marihuany i za te czyny wymierzył mu łączną karę pozbawienia wolności, której wykonanie zawieszono na okres próby. Sąd okręgowy utrzymał wyrok sądu rejonowego w mocy.
Zdaniem Ł. P., zaskarżone przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii są niezgodne z art. 31 ust. 3 w związku z art. 47 konstytucji, gdyż sankcjonowane zakazy uprawy roślin konopi oraz posiadania marihuany, stanowią najsilniejsze z możliwych ograniczeń autonomii decyzyjnej jednostki, naruszają jej prawo do decydowania o swoim życiu osobistym. Prawo to ulega ograniczeniu poprzez pozbawienie jednostki autonomii w sferze wyboru substancji, które po wprowadzeniu do organizmu mogą wywoływać określony efekt w obrębie jej układu nerwowego.
W opinii skarżącego, w ramach decydowania o swoim życiu osobistym jednostka powinna mieć prawo nieskrępowanego przez jakąkolwiek reglamentację wyboru między używaniem do celów leczniczych marihuany w formie naturalnej (roślinnej i nieprzetworzonej) i w formie syntetycznej, dopuszczonej do obrotu farmaceutycznego po stosownej obróbce chemicznej. Tymczasem prawo to jest ustawowo wykluczone.
Natomiast art. 62 oraz art. 63 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii są – w ocenie skarżącego - niezgodne z art. 31 ust. 3 konstytucji i wyrażoną w nim zasadą proporcjonalności. Jak twierdzi Ł. P., karanie zachowań polegających na uprawie roślin konopi oraz posiadaniu marihuany nie jest podyktowane rzeczywistą koniecznością ochrony zdrowia publicznego w jego aspekcie indywidualnym i zbiorowym. Wobec braku dowodów potwierdzających istnienie istotnego zagrożenia związanego z używaniem marihuany, ingerencja ustawodawcy w tę sferę praw jednostki nie jest uzasadniona. Zwłaszcza w formie surowej sankcji karnej, która przewidziana jest niezależnie od powierzchni uprawy roślin konopi, jak i w celu posiadania marihuany.
Według skarżącego, zakazy i groźba kar nie są instrumentem umożliwiającym jakiekolwiek skuteczne oddziaływanie prewencyjne. Kary pozbawienia wolności są nadmiernie dolegliwe. W opinii skarżącego, wystarczające dla osiągnięcia zamierzonych celów społecznych byłoby stosowanie jedynie środków karnych w postaci przepadku i zniszczenia ujawnionych środków odurzających.
Ponadto, jak podkreśla Ł. P., zaskarżone przepisy są również niezgodne z art. 31 ust. 3 w związku z art. 53 konstytucji, ponieważ bezwzględny zakaz uprawy konopi i ich używania do celów osobistych wymusza na jednostce postępowanie niezgodne z własnym sumieniem, a zatem stanowi pogwałcenie prawa do jej wolności. Naruszają też art. 31 ust. 3 w związku z art. 68 konstytucji, gdyż pozbawiają jednostkę możliwości podjęcia leczenia przy pomocy zakazanego przez prawo środka.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Zubik, sprawozdawcą będzie sędzia TK Piotr Tuleja.