Skrócenie vacatio legis. P 29/13
2 grudnia 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego Katowice – Wschód Wydział III Karny dotyczące skrócenia vacatio legis.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 1 pkt 1 ustawy z 10 maja 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z nakazem zachowania odpowiedniej vacatio legis - z art. 2 w związku z art. 88 ust. 1 i 2 konstytucji.
Sąd Rejonowy Katowice – Wschód Wydział III Karny wystąpił z pytaniem prawnym w związku z aktem oskarżenia, który do niego wpłynął. Oskarżonemu zarzucono popełnienie sześćdziesięciu jeden czynów kwalifikowanych z art. 218 § 1 kodeksu karnego polegających na naruszaniu praw pracowniczych przez nieodprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne.
Wątpliwości sądu pytającego budzi skrócenie minimalnej vacatio legis zakwestionowanego przepisu. Jak podkreśla sąd powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, przepisy powinny być wprowadzane w życie z zachowaniem odpowiedniej vacatio legis, aby adresaci norm mieli czas na przygotowanie się. Ocena, czy w konkretnym przypadku długość vacatio legis jest odpowiednia zależy od całokształtu okoliczności, w szczególności od przedmiotu i treści uregulowań przewidzianych w nowych przepisach i tego, jak dalece różnią się od obowiązujących.
Nowelizacja kodeksu karnego oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, której zadaniem było dostosowanie prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 listopada 2010 r. (sygn. akt P 29/09), została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 30 maja 2012 r., a weszła w życie już 31 maja 2012 r. Jak zauważa sąd pytający, obowiązek dostosowania przepisów do ww. wyroku TK powinien zostać zrealizowany w ciągu 18 miesięcy od jego opublikowania. Mimo tak długiego okresu, uchwalona 10 maja 2012 r. nowelizacja została ogłoszona dopiero w przeddzień daty wejścia w życie. Tymczasem zakwestionowany przez sąd pytający przepis dotyczy niezwykle wrażliwej – zdaniem sądu – sfery, a mianowicie odpowiedzialności karnej za naruszenie praw pracowniczych.
W ocenie sądu pytającego, art. 1 pkt 1 nowelizacji ustawy kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należy do tej grupy przepisów, które powinny być wprowadzone do obowiązującego systemu prawnego z zachowaniem szczególnej staranności, a z całą pewnością – z zachowaniem co najmniej czternastodniowej vacatio legis. Skrócenie tego okresu do zaledwie jednego dnia stanowi naruszenie zasad poprawnej legislacji. Tym bardziej, że zabieg ten nie został w żaden sposób umotywowany w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej kodeks karny oraz ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych.
Jak podkreśla sąd pytający, adresaci przepisów określających odpowiedzialność karną nie powinni być z dnia na dzień zaskakiwani tym, że z określonym ich zachowaniem będą związane poważne konsekwencje, z możliwością pozbawienia wolności włącznie. Sytuacji takiej nie da się pogodzić z zasadami demokratycznego państwa prawnego.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Zubik.