Zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej. SK 34/12
13 stycznia 2015 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dotyczącą zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 88 § 1 ustawy z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie w zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu wojewódzkiego (okręgowego) wydanego na skutek zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej - z art. 45 ust. 1, art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 oraz z art. 2 konstytucji.
Zaskarżony przepis przewiduje, że na odmowę dokonania czynności notarialnej osoba zainteresowana może wnieść, w terminie tygodnia, zażalenie do sądu wojewódzkiego, właściwego ze względu na siedzibę kancelarii notarialnej. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem notariusza, który ma obowiązek ustosunkować się do niego w terminie tygodnia i wraz z zażaleniem przedstawić swoje stanowisko sądowi, który rozpoznaje zażalenie na rozprawie, stosując przepisy kodeksu postępowania cywilnego.
Skarżąca spółka z o.o. wystąpiła do sądu okręgowego z zażaleniem na odmowę dokonania czynności notarialnej polegającej na odmowie złożenia przez notariusza podpisu pod odczytanym, przyjętym i podpisanym przez stawających aktem notarialnym. Sąd postanowieniem oddalił jednak zażalenie. Odrzucona została także apelacja spółki, a doręczone jej postanowienie sądu apelacyjnego nie zawierało uzasadnienia. Z sentencji (rubrum) postanowienia wynikało, iż zostało ono wydane na rozprawie, o której spółka nie została powiadomiona. Z tego powodu spółka wniosła o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia o odrzuceniu apelacji. W efekcie sąd okręgowy sprostował postanowienie zastępując słowo „na rozprawie” sformułowaniem „na posiedzeniu niejawnym” i w konsekwencji umorzył postępowanie. Jednocześnie odmówił sporządzenia uzasadnienia postanowienia twierdząc, że postanowienie nie podlega uzasadnieniu, bo jest niezaskarżalne. Według sądu, zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej w rozumieniu art. 83 § 1 prawa o notariacie jest odmianą zażalenia w rozumieniu art. 394 kodeksu postępowania cywilnego, a orzeczenie sądu wydane na skutek takiego zażalenia jest orzeczeniem sądu drugiej instancji, które nie jest zaskarżalne ani apelacją, ani zażaleniem. Mimo odmowy sporządzenia uzasadnienia spółka zażaleniem zaskarżyła postanowienie o odrzuceniu apelacji.
Zdaniem spółki, art. 83 § 1 prawa o notariacie, aby mógł być zgodny z konstytucją, to powinien przewidywać możliwość zaskarżenia orzeczenia sądu okręgowego wydanego na skutek zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej, a także precyzyjnie określać przysługujący podmiotowi skarżącemu rodzaj zaskarżenia. Bez takiego postanowienia zaskarżony przepis pozostaje w kolizji ze standardami konstytucyjnymi wskazanymi w skardze: prawem do sądu, zasadą dwuinstancyjności i przyzwoitej legislacji.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą będzie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.