Uprawnienie pokrzywdzonego do wniesienia aktu oskarżenia SK 1/14
19 maja 2015 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną J.Ł. dotyczącą uprawnienia pokrzywdzonego do wniesienia aktu oskarżenia.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 55 ust. 1 zdanie 1 oraz art. 330 § 2 zdanie 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks postępowania karnego z art. 32 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 konstytucji, w zakresie w jakim uprawnienie do wniesienia przez pokrzywdzonego aktu oskarżenia powstaje jedynie w przypadku powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania.
J. Ł. złożył do prokuratury rejonowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez adwokata. Prokurator odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie, wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego. Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie, a sąd rejonowy zaskarżone postanowienie uchylił. Ponownie wszczęto dochodzenie, które prokurator rejonowy umorzył. Podstawą prawną umorzenia dochodzenia był ponownie przepis art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. Skarżący złożył na to postanowienie zażalenie. Sąd rejonowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Wobec tego J. Ł. wniósł do sądu rejonowego subsydiarny akt oskarżenia przeciwko adwokatowi zarzucając mu popełnienie występku ściganego z oskarżenia publicznego. Sąd rejonowy umorzył postępowanie w powyższej sprawie z uwagi na brak skargi uprawnionego oskarżyciela. Skarżący złożył zażalenie. Sąd okręgowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie sądu I instancji.
Zdaniem skarżącego możliwość wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia nie jest zapewniona obywatelom w sposób respektujący konstytucyjną zasadę równości. W sytuacjach tożsamych część pokrzywdzonych uzyskuje bowiem uprawnienie do bezpośredniego wniesienia aktu oskarżenia, podczas gdy innym pokrzywdzonym przysługuje jedynie prawo do wniesienia zażalenia do sądu na postanowienie prokuratora.
W ocenie skarżącego, ustawodawca odmiennie traktuje podmioty znajdujące się w tej samej sytuacji. Ponadto jedynie powtórne wydanie przez prokuratora rozstrzygnięcia formalnie tego samego rodzaju, to jest wydanie łącznie albo dwóch postanowień o odmowie wszczęcia postępowania, albo dwóch postanowień o umorzeniu postępowania, rodzi uprawnienie do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia. Kwestionowane przepisy wiążą więc skutek w postaci uprawnienia do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia z formą zapadłych rozstrzygnięć, a nie ich podstawą. Tymczasem postanowienia prokuratora, pomimo iż formalnie różne, mogą mieć, zgodnie z art. 17 § 1 k.p.k., tożsame podstawy.
Przyjęte zatem przez ustawodawcę kryterium rozróżniające nie jest adekwatne. W konsekwencji, spośród dwóch podmiotów, których sytuacja jest identyczna, jeden musi pokonać dodatkową barierę proceduralną, aby uzyskać uprawnienie do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Zubik, sprawozdawcą będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.