Prawo o ustroju sądów powszechnych Kp 1/15
1 października 2015 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Prezydenta RP dotyczący prawa o ustroju sądów powszechnych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
I. art. 1 pkt 21 zmieniającego art. 37g ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku - Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie, w jakim Minister Sprawiedliwości może żądać od prezesa sądu apelacyjnego, gdy jest to konieczne do weryfikacji czynności podejmowanych w ramach wewnętrznego nadzoru administracyjnego także przesłania akt spraw sądowych w związku z art. 1 pkt 39 w części obejmującej dodany art. 175a § 3,
- art. 1 pkt 35 dodającego w ustawie powołanej w pkt 1 w art. 114 § la w związku z art. 1 pkt 39 w części obejmującej dodany art. 175a § 3
z art. 2, art. 173 i art. 178 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 oraz art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 konstytucji;
II. art. 1 pkt 39 w części obejmującej dodany art. 175a § 2 w związku z art. 175 a § 4 i art. 175d § 1 i § 4 z art. 2, art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 oraz art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 konstytucji.
Kwestionowane przepisy obejmują przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości nowego uprawnienia w zakresie sprawowania zewnętrznego nadzoru administracyjnego, jakim jest możliwość żądania przesłania akt sądowych, gdy jest to konieczne do weryfikacji czynności podejmowanych w ramach wewnętrznego nadzoru administracyjnego.
Ponadto Minister Sprawiedliwości może żądać akt spraw sądowych prowadzonych przez sędziego przed zażądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych przez rzecznika dyscyplinarnego wobec tego sędziego, gdy jest to celowe dla wszechstronnego zbadania sprawy i dla ustalenia istnienia podstaw do zwrócenia się przez Ministra Sprawiedliwości do rzecznika dyscyplinarnego o podjęcie czynności dyscyplinarnych.
Prezydent RP podnosi, że istotą uprawnień przysługujących Ministrowi Sprawiedliwości w ramach zewnętrznego nadzoru administracyjnego jest analiza i ocena prawidłowości oraz skuteczności wykonywania przez prezesów sądów wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Dla wykonywania tak określonego uprawnienia przez Ministra Sprawiedliwości nie jest konieczny pełny dostęp do akt spraw sądowych, w tym będących w toku.
Wnioskodawca wskazuje, że jedynie bardzo ważne przesłanki mogą uzasadniać przyznanie kompetencji żądania akt sprawy znajdującej się w toku. Ponadto kompetencja taka może odnosić się jedynie do takich sytuacji, które nie będą ingerowały w niezawisłość sędziowską ani nie będą mogły być odebrane jako naruszenie zasady bezstronności. Tych wymogów, w przekonaniu Prezydenta RP, nie spełnia regulacja zgodnie z którą dostęp do akt sprawy, w tym będącej w toku, zależeć będzie wyłącznie od oceny Ministra Sprawiedliwości.
Zdaniem wnioskodawcy ze względu na to, że przekazywanie akt spraw sądowych organowi władzy wykonawczej wkracza w sferę sprawowania wymiaru sprawiedliwości i wiąże się z uzyskiwaniem i przetwarzaniem danych wrażliwych, konieczne jest precyzyjne określenie przesłanek żądania akt spraw sądowych. Kwestionowane uregulowanie kryterium dostępu do akt sądowych, w sytuacji, gdy autonomia władzy sądowniczej podlega szczególnej ochronie, prowadzi do naruszenia zasady określoności prawa. Pozostaje ono również w sprzeczności z konstytucyjną zasadą proporcjonalności. Wnioskodawca kwestionuje ponadto założenie, w myśl którego efektywność nadzoru zewnętrznego nie może być zapewniona bez wyposażenia Ministra Sprawiedliwości w kompetencję żądania akt spraw sądowych.
Zasadnicze wątpliwości wnioskodawcy, jakie wiążą się z kompetencjami Ministra Sprawiedliwości w zakresie przetwarzania danych osobowych w systemach teleinformatycznych, dotyczą jego kompetencji i statusu w odniesieniu do danych uczestników postępowań sądowych zawartych w centralnych bazach danych i sądowych systemach teleinformatycznych oraz rejestrach prowadzonych na podstawie przepisów odrębnych.
Zdaniem wnioskodawcy ustawodawca powierzył Ministrowi władcze decydowanie o celach i środkach przetwarzania danych osobowych zgromadzonych w aktach spraw sądowych. W ocenie wnioskodawcy, zasadny jest zarzut naruszenia konstytucyjnych standardów ochrony prywatności jednostki oraz zasad pozyskiwania przez władze publiczne informacji o jednostce. Ustawodawca, wprowadzając ograniczenia praw określonych w art. 47 i art. 51 Konstytucji, nie wykazał przesłanki niezbędności gromadzenia informacji o obywatelach.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą będzie wiceprezes TK Stanisław Biernat.