Postępowanie egzekucyjne w administracji; opłaty za dokonane czynności egzekucyjne SK 31/14
28 czerwca 2016 r. o godz. 9:30 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący połączonych skargi konstytucyjnej spółki akcyjnej i wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie postępowania egzekucyjnego w administracji (opłaty za dokonane czynności egzekucyjne).
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie zgodności:
I. a) art. 64 § 1 i § 6 oraz art. 64 § 8 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 84 i art. 2 konstytucji,
b) art. 64 § 8 powyższej ustawy z art. 32 w związku z art. 84 i art. 2 konstytucji;
II. a) art. 64 § 1 pkt 1-5, 7, 11, 12 powyższej ustawy w zakresie, w jakim przepisy te nie określają maksymalnej wysokości opłaty egzekucyjnej z zasadą zaufania obywateli do państwa i prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 217 konstytucji;
b) art. 64 § 6 powyższej ustawy w zakresie, w jakim nie określa maksymalnej wysokości opłaty manipulacyjnej z zasadą zaufania obywateli do państwa i prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 217 konstytucji.
Wobec skarżącej spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego. Postępowanie dotyczyło należności z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. W ramach tego postępowania organ egzekucyjny dokonał zajęcia ruchomości oraz udziałów skarżącej spółki w innych spółkach z o.o. W 2003 r. zawarto porozumienie pomiędzy Skarbem Państwa, a spółkami - wierzycielami w przedmiocie restrukturyzacji zobowiązań skarżącej spółki. Rezultatem tego porozumienia było zdjęcie zobowiązań podatkowych w zamian za objęcie przez Skarb Państwa akcji imiennych skarżącej spółki. Naczelnik Urzędu Skarbowego stwierdził wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami. W związku z uregulowaniem należności podatkowych poza postępowaniem egzekucyjnym skarżąca spółka wniosła o umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku poniesienia kosztów egzekucyjnych ze względu na wygaśnięcie egzekwowanego obowiązku z innego powodu. Naczelnik Urzędu Skarbowego umorzył postępowanie egzekucyjne, następnie wydał postanowienie określające koszty egzekucyjne. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie naczelnika. WSA i NSA oddalili skargi wniesione przez skarżącą spółkę.
Zdaniem skarżącej spółki, kwestionowane normy nie określają górnej wysokości opłaty egzekucyjnej i opłaty manipulacyjnej. Uzależniają ich wysokość wyłącznie od wysokości egzekwowanej kwoty, bez powiązania ze skutecznością egzekucji oraz nakładem pracy organu egzekucyjnego. Nakładają obowiązek ich poniesienia bez względu na to, czy postępowanie się toczy oraz - czy należność została uiszczona przez dłużnika dobrowolnie poza postępowaniem egzekucyjnym. Jest to w ocenie skarżącej spółki niezgodne z konstytucyjną zasadą proporcjonalności.
W odniesieniu do art. 64 § 8 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji skarżąca spółka zauważa nieuzasadnione zrównanie pozycji dłużników utrudniających przeprowadzenie egzekucji z dłużnikami, którzy aktywnie współpracują z wierzycielem i organami egzekucyjnymi, co narusza konstytucyjną zasadę równości.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich przepisy określające wysokość opłaty egzekucyjnej i opłaty manipulacyjnej w sposób stosunkowy, bez wskazania ich górnej kwoty są niezgodne z konstytucją. Według wnioskodawcy, opłata egzekucyjna i opłata manipulacyjna są rodzajem daniny publicznej, więc powinien istnieć związek pomiędzy ich wysokością a nakładem pracy organu egzekucyjnego włożonym w stosowanie środków egzekucyjnych. Brak określenia górnej granicy opłaty egzekucyjnej i opłaty manipulacyjnej sprawia, że przy wysokiej kwocie należności opłaty te tracą swoją ustawową funkcję i stają się w rzeczywistości podatkiem, co prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Zarówno skarżąca spółka, jak i Rzecznik Praw Obywatelskich kwestionują normy, które określają wysokość opłat pobieranych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych za dokonane czynności egzekucyjne oraz wysokość opłaty manipulacyjnej z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych.
Przewodniczący składu orzekającego - sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawca - sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.