Służba zagraniczna; wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych; prawo do czasu wolnego SK 18/15
29 listopada 2016 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną P. Cz. dotyczącą służby zagranicznej (wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, prawo do czasu wolnego).
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o służbie zagranicznej w zakresie, w jakim pozbawia pracowników służby zagranicznej niesprawujących funkcji kierowniczych i niebędących „wysokimi funkcjonariuszami publicznymi” prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz prawa do czasu wolnego z:
– art. 30, art. 32 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i w zw. z art. 2 konstytucji,
– art. 64 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 24 konstytucji w związku z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 2 konstytucji,
– art. 4 ust. 2 Europejskiej Karty Społecznej sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 roku, umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską dnia 10 czerwca 1997 roku.
Skarżący zatrudniony był na czas określony w Konsulacie Generalnym RP. Był pracownikiem niebędącym członkiem służby cywilnej, wchodzącym w skład służby zagranicznej. Pracodawca wypowiedział umowę o pracę. Do dnia rozwiązania umowy skarżący wypracował nadgodziny. Istotna ich część przypadała na godziny nocne, a także na niedziele i święta. Za pracę w godzinach nadliczbowych skarżący nie otrzymał rekompensaty w żadnej formie – ani ekwiwalentu w postaci czasu wolnego, ani rekompensaty finansowej w postaci dodatkowego wynagrodzenia. W związku z tym wniósł do sądu rejonowego pozew przeciwko Ministerstwu Spraw Zagranicznych o zapłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wraz z ustawowymi odsetkami. Skarżący podnosił w pozwie, iż, ze względu na intensywność pracy konsula generalnego, rozległość okręgu konsularnego oraz obciążenie pracą, wykonywał swoje obowiązki służbowe z przekroczeniem dobowych i miesięcznych norm czasu pracy. Sąd rejonowy oddalił powództwo w zakresie dochodzonym pozwem oraz zasądził od skarżącego zwrot kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej. W apelacji skarżący wystąpił o zmianę rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji i zasądzenie dochodzonej kwoty, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi do ponownego rozpatrzenia. Sąd okręgowy apelację skarżącego oddalił.
Zdaniem skarżącego, kwestionowany przepis narusza jego konstytucyjne prawo do równego traktowania wszystkich obywateli wobec prawa oraz konstytucyjną zasadę ochrony własności i innych praw majątkowych. Ponadto narusza prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia, w tym do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe - art. 4 ust. 2 Europejskiej Karty Społecznej. Przepis ten niesłusznie pozbawia członków służby zagranicznej prawa do nadgodzin i prawa do czasu wolnego w zamian za nadgodziny, w szczególności odnosi się to do członków służby zagranicznej niebędących członkami korpusu dyplomatyczno-konsularnego, wykonujących zadania pomocnicze i zadania obsługi.
W ocenie skarżącego kwestionowana regulacja jest najmniej korzystnym unormowaniem kwestii wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w porównaniu do innych służb. Skarżący wskazuje, że kwestionowana ustawa przewiduje całkowite zniesienie prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych bądź - alternatywnie - do czasu wolnego za czas przepracowany, co faktycznie oznacza obowiązek pracy za darmo, ze względu na bliżej niedookreślone potrzeby służby. Tym samym stanowi nieproporcjonalną ingerencję w prawo własności, rozumiane jako prawo do wynagrodzenia.
Sposób uregulowania czasu pracy członków służby zagranicznej niesprawujących funkcji kierowniczych i niebędących „wysokimi funkcjonariuszami publicznymi”, polegający na pozbawieniu tej grupy pracowniczej możliwości uzyskania jakiejkolwiek rekompensaty za nadgodziny, w tym zwłaszcza ekwiwalentu pieniężnego w przypadku rozwiązania stosunku pracy, dyskryminuje tę grupę zawodową, co w ocenie skarżącego jest niezgodne z konstytucją.
Skarżący wskazuje, że kwestionowana regulacja jest daleko idącą ingerencją w prawo do wynagrodzenia pracowników nie mających statusu urzędniczego, a więc w sferę ich własności indywidualnej. Ingerencja ta nie ma, zdaniem skarżącego, uzasadnienia w żadnej z wartości wymienionych w art. 31 ust. 3 konstytucji. Jest zatem sprzeczna z istotą konstytucyjnej zasady proporcjonalności.
Przewodniczącą składu orzekającego będzie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.