Opłata stała od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej SK 9/17
Podmiot inicjujący postępowanie: Sp. z o.o.
Data: 30 XI 2020 godz.: 18.56
2 grudnia 2020 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej Sp. z o.o. dotyczącej określania wysokości opłaty sądowej od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: u.k.s.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 w związku z: art. 176 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. W lutym 2016 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowane zostało ogłoszenie o zamówieniu publicznym prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego o wartości zamówienia przekraczającej kwotę 30 000 euro na „Świadczenie usługi odbioru odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach na terenie miasta B.”. Zamawiającym było miasto B. działające przez pełnomocnika, tj. spółkę prawa handlowego. Tego samego dnia zamawiający opublikował również na swojej stronie internetowej specyfikację istotnych warunków zamówienia. Termin składania ofert został wyznaczony na 29 marca 2016 r. W postępowaniu złożono sześć ofert, w tym ofertę skarżącej. Dnia 22 kwietnia 2016 r. zamawiający poinformował innych wykonawców niż Skarżąca o wynikach oceny ofert złożonych w postępowaniu. W związku z rozstrzygnięciem, skarżąca wystąpiła do Krajowej Izby Odwoławczej (dalej: KIO) z odwołaniem. Wyrokiem z dnia 30 maja 2016 r. KIO oddaliła odwołanie skarżącej. Na to rozstrzygnięcie Skarżąca, za pośrednictwem Prezesa KIO, 18 lipca 2016 r. złożyła do Sądu Okręgowego skargę wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek Skarżącej. Pismem z 9 sierpnia 2016 r. Skarżąca została wezwana do uiszczenia opłaty od skargi w kwocie 75 000 zł, w terminie tygodnia od dnia doręczenia wezwania pod rygorem odrzucenia skargi. Na to postanowienie Skarżąca złożyła zażalenie, które Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2016 r. Następnie postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę, stwierdzając, że nie zostały uzupełnione braki formalne w postaci nieuiszczonej opłaty sądowej.
W sprawie Skarżącej opłata ustalona na podstawie art. 34 u.k.s.c. wyniosła 75 000 zł jako pięciokrotność wpisu od odwołania do KIO wynoszącego 15 000 zł. Skarżąca wskazała, że art. 34 ust. l u.k.s.c., stanowiąc, że od skargi na orzeczenie KIO pobiera się stałą opłatę sądową w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, wprowadza wymóg uiszczenia opłaty sądowej w wysokości, która całkowicie wyłącza, w pewnych przypadkach, możliwość skutecznego wniesienia tego środka zaskarżenia oraz rozpatrzenia sprawy przez sąd powszechny. Stanowi to, jak twierdzi Skarżąca, naruszenie prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. l i art. 77 ust. 2 Konstytucji, prawa do zaskarżania orzeczeń i dwuinstancyjnego postępowania (art. 78 w związku z art. 176 ust. l Konstytucji) oraz prawa do równego traktowania, wyrażonego w art. 32 ust. l Konstytucji. Zdaniem Skarżącej, z konstytucyjnym prawem do sądu wiąże się kwestia kosztów sądowych w przypadku kształtowania ich w wygórowanej wysokości, jako czynnika utrudniającego bądź uniemożliwiającego dostęp do sądu. Ustalona przez zakwestionowany art. 34 ust. l u.k.s.c. opłata sądowa jest rażąco wysoka nie tylko ze względu na możliwości finansowe przeciętnego oferenta, ale także w porównaniu z innymi opłatami sądowymi w sprawach cywilnych, jak również, gdy porównać wysokość opłaty sądowej w postępowaniu o zamówienie publiczne określonej w u.k.s.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy- Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Była ona stała i wynosiła 3000 zł. Ponadto, w ocenie Skarżącej, postępowanie w sprawie o udzielenie zamówienia publicznego cechuje się m.in. tym, że nie zawsze prowadzi, nawet po pozytywnym rozpatrzeniu skargi, do pozyskania owego zamówienia. Zdaniem Skarżącej niezasadnym jest założenie, by w interesie przedsiębiorcy było złożenie skargi przy przyjęciu, że opłata od skargi wynosiłaby kilkadziesiąt tysięcy złotych. Skarżąca podkreśla, że ocenę konstytucyjności kwestionowanego przepisu należy rozpatrywać nie tylko na poziomie prawa do sądu, ale także na płaszczyźnie prawa do równego traktowania oraz równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych. Przepis art. 34 ust. l u.k.s.c. stoi w sprzeczności art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, ponieważ wprowadzając, bez szczególnego uzasadnienia, opłaty nieporównywalne do pozostałych opłat w postępowaniu sądowym nie spełnia przesłanek określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Ustanowienie przez ustawodawcę rażąco wysokich opłat sądowych w postępowaniu w sprawie zamówień publicznych nie spełnia więc wymogu proporcjonalności.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Jakub Stelina – sprawozdawca, sędzia TK Leon Kieres, sędzia TK Justyn Piskorski, sędzia TK Jarosław Wyrembak.