Wstrzymanie biegu przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe P 12/22
Data: 8 XII 2023 godz.: 9.50
12 grudnia 2023 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Jarosławiu, II Wydział Karny dotyczące wstrzymania biegu przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. art. 15zzr1 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa covidowa) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.
Do sądu rejonowego wpłynął akt oskarżenia zarzucający Z. P. występek karnoskarbowy.
Sąd pytający wskazuje, że w sprawie zastosowanie mają przepisy dotyczące przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.
W ocenie sądu pytającego wykorzystanie kodeksowego reżimu przedawnienia prowadziłoby do stwierdzenia, że zarzucone oskarżonemu przestępstwo skarbowe uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2021 r., a w konsekwencji prowadzone przeciwko niemu postępowanie podlega umorzeniu. Wskazana decyzja procesowa w zakresie przedawniania nie może jednak zapaść z uwagi na treść kwestionowanego niniejszym pytaniem prawnym przepisu prawnego ustawy covidowej.
Zdaniem sądu pytającego w przypadku kwestionowanej regulacji ustawodawca nie wskazał terminu do którego obowiązywać będzie omawiane zawieszenie biegu terminów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia wykonania kary, jak również nie określił maksymalnego limitu czasowego do którego może ono trwać. Kwestionowany przepis ustawy tworzy w istocie instytucję „zawieszenia przedawnienia na czas nieokreślony”, godząc przez to w obywatelskie poczucie przewidywalności i pewności prawa. Jest więc w ocenie sądu pytającego niezgodny z art. 2 Konstytucji RP.
W ocenie sądu pytającego zachodzi potrzeba zbadania zakwestionowanego przepisu z normą ustawy zasadniczej wyrażoną nie tylko w art. 2 Konstytucji RP, lecz również w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP z uwagi na wątpliwość adekwatności ograniczenia instytucji przedawnienia nałożonego art. 15zzr 1 ust. 1 ustawy covidowej do rzeczywistego zagrożenia funkcjonowania działania instytucji państwowych wynikającego z pandemii.
Ponadto kwestionowany przepis budzi zastrzeżenia sądu pytającego w zakresie jego zgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji, ograniczając prawo jednostki do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej zgodnie z wymogami sprawiedliwości, co dodatkowo narusza pozostającą pod ochroną art. 2 Konstytucji RP zasadę sprawiedliwości proceduralnej.
Sąd pytający podkreśla również, że ewentualne ustanie stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego nastąpić ma w drodze rozporządzenia Rady Ministrów — stosownie do upoważnienia wynikającego z art. 46a ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zaznaczając tym samym, że modyfikowanie okresów przedawnienia przewidzianych w ustawie za pomocą aktu wykonawczego jakim jest rozporządzenie godzi w zasady prawidłowej legislacji (art.92 ust 1 Konstytucji).
Skład orzekający Trybuału Konstytucyjnego: sędzia TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Andrzej Zielonacki - sprawozdawca, sędzia TK Jakub Stelina, sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Bogdan Święczkowski.