Zakres działania sejmowej komisji śledczej U 4/24
Data: 5 IX 2024 godz.: 12.31
10 września 2024 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Grupy Posłów na Sejm dotyczący zakresu działania sejmowej komisji śledczej.
Wniosek o zbadanie zgodności:
1) art. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 stycznia 2024 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r. ( dalej jako „zaskarżona uchwała”) z art. 2 i art. 111 ust. 1 Konstytucji RP;
2) art. 2 pkt 1, 3 i 6 zaskarżonej uchwały z art. 10 i art. 95 ust. 2 Konstytucji RP.
Grupa posłów na Sejm (dalej: Wnioskodawca) wskazuje, że ze względu na nieprecyzyjność, niejasność oraz legislacyjną nieprawidłowość art. 2 zaskarżonej uchwały jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP. Ponadto zdaniem Wnioskodawcy zakres działania komisji śledczej nie spełnia wynikającego z art. 111 ust. 1 Konstytucji RP wymogu powołania komisji śledczej w celu zbadania „określonej sprawy”. Jest to spowodowane nie tylko nieokreślonością regulacji wyznaczających zakres działania komisji śledczej (wątpliwości, czy poszczególne aspekty badania sprawy należy odnosić do Pegasusa, czy do „podobnego oprogramowania", a które do „innego systemu" lub „wszelkich innych czynności"), lecz również nieokreślonością samej sprawy jako całości, jak i jej horyzontem czasowym, przez co art. 2 zaskarżonej uchwały jest w ocenie Wnioskodawcy niezgodny z art. 111 ust. 1 Konstytucji RP. Wskazany w uchwale zakres czasowy działania komisji wskazuje, zdaniem Wnioskodawcy, że przedmiotem badania nie jest sprawa w rozumieniu art. 111 ust. 1 Konstytucji, ale wycinek funkcjonowania administracji publicznej.
Wnioskodawca wskazuje, że szeroki zakres działań komisji śledczej obejmuje zbadanie i ocenę legalności zakupu Pegasusa lub podobnego oprogramowania służącego inwigilacji oraz czynności operacyjno-rozpoznawczych (art. 2 pkt 1 i 3 zaskarżonej uchwały) oraz ustalenie, czy miały miejsce przypadki naruszenia lub nadużycia podstaw prawnych czynności operacyjno-rozpoznawczych. Wnioskodawca podnosi, że art. 2 pkt. 6 zaskarżonej uchwały nakłada na komisję śledczą zadanie badania zgodności z prawem. Przepisy takie powodują wkroczenie w obszar właściwości władzy sądowniczej i tym samym wykroczenie poza konstytucyjnie dopuszczalny obszar kontroli sejmowej. Wnioskodawca podkreśla, że komisja śledcza, jak i ogólnie Sejm, nie jest powołany do oceny zgodności z prawem (legalności) działań innych organów państwa, ponieważ właściwe w tym zakresie są inne organy państwa, w szczególności sądy, które sprawują wymiar sprawiedliwości, trybunały - w zakresie swojej właściwości, organy powołane do ścigania przestępstw - w zakresie przygotowania aktów oskarżenia.
Ponadto ocena legalności czynności operacyjno-rozpoznawczych obejmuje także kontrolę działalności sądów, które zgodnie z właściwymi przepisami wyrażały zgodę (lub odmawiały wyrażenia zgody) na zastosowanie kontroli operacyjnej. Nie jest dopuszczalne, aby komisja śledcza uzyskała kompetencje do oceny legalności działalności orzeczniczej sądów. Nadanie takiej kompetencji komisji bądź jakiemukolwiek organowi Sejmu stanowi zdaniem Wnioskodawcy naruszenie zasady podziału władzy i powierzenie komisji sejmowej wykonywania funkcji konstytucyjnie zastrzeżonej dla sądów, czyli organów władzy sądowniczej.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski - przewodniczący, sędzia TK Stanisław Piotrowicz - sprawozdawca, sędzia TK Jarosław Wyrembak.