Prawo do emerytury pomostowej. K 27/09
Data: 25 XI 2010 godz.: 0.00
25 listopada 2010 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych dotyczący prawa do emerytury pomostowej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 4 pkt 5 w związku z art.3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych z art.32 konstytucji;
2) art. 4 pkt 5 w z związku z art.2 pkt.5 w związku z art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych z art.2 konstytucji;
3) art. 21 ust. 1 w związku z art.2 pkt.5 ustawy o emeryturach pomostowych z art. 2 i art. 32 konstytucji;
4) art. 3 ust. 1 i ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych i załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych z art. 32 konstytucji;
5) art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych i załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych z art. 32 konstytucji.
Zgodnie z art.4 pkt.5 ustawy o emeryturach pomostowych (dalej: ustawa) prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który niezależnie od spełnienia pozostałych warunków wynikających z art.4 ustawy wykonywał przed dniem 1 stycznia 1999 roku pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.
Zdaniem wnioskodawcy wskazany wyżej przepis w sposób nie uzasadniony różnicuje sytuację prawną pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Ustawodawca w art.21 ust.1 w zw. z art.2 pkt.5 ustawy przewidział dla osób, które wykonywały przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS rekompensatę, związaną z utratą możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury i brakiem możliwości nabycia prawa do emerytury pomostowej, w formie dodatku do kapitału początkowego. W ocenie wnioskodawcy rozwiązanie takie jest sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz stanowi naruszenie zasady równości. Jak wynika z przepisów ustawy, aby osoba mogła uzyskać rekompensatę, o której mowa w art.2 pkt.5 ustawy, musi wykazać co najmniej piętnastoletniej letnie zatrudnienie w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym, jako że przepis art.21 ust.1 odnosi się także do osób, które podjęły pracę w takim charakterze po dniu 31 grudnia 1998 roku, ustawodawca uwarunkował możliwość otrzymania rekompensaty od określonych zachowań ubezpieczonego w przyszłości. Stoi to w oczywistej sprzeczności z zasadą zaufania obywatela do państwa.
W ocenie wnioskodawcy art. 3 ust. 1 i 2 ustawy narusza konstytucję poprzez niepełne i dyskryminujące określenie pojęcia pracy w szczególnych warunkach. Ogranicza bowiem to pojęcie jedynie do prac związanych z czynnikiem ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Pomija natomiast prace związane z czynnikiem chemicznym i fizycznym. Narusza również konstytucję poprzez niewłaściwe określenie pojęcia czynniki ryzyka, które winno zawierać dodatkowo czynniki takie jak praca zmianowa nocna i praca poza pomieszczeniami zamkniętymi.
Nie uwzględnienie przez ustawodawcę szeregu istotnych czynników ryzyka prowadzi do nierównego traktowania podmiotów, które pomimo styczności w pracy z czynnikami wywołującymi takie same konsekwencje zdrowotne jak te wskazane w art.3 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych nie mogą skorzystać z prawa do emerytury pomostowej, ze względu na nie ujęcie wskazanych czynników ryzyka przez ustawodawcę w art. 3 ust.2 ustawy, co skutkowało również nie ujęciem ich w załączniku nr 1 do ustawy (stanowiącym wykaz prac w szczególnych warunkach). W konsekwencji art.3 ust.1 i ust.2 ustawy oraz załącznik nr 1 do ustawy naruszają konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.
W ocenie wnioskodawcy również wykaz prac o szczególnym charakterze, określony w załączniku nr 2 do ustawy narusza zasadę równości wobec prawa oraz zakaz dyskryminacji. Ustawodawca za prace o szczególnym charakterze zgodnie z definicją zawartą w art.3 ust.3 ustawy uznał prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Pomimo zawarcia w ustawie powyższej definicji, ustawodawca nie zastosował się do niej, w konsekwencji czego załącznik Nr 2 do ustawy, obejmujący 24 rodzaje prac, nie obejmuje wszystkich prac spełniających warunki z art.3 ust.3.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Rzepliński.