Termin dochodzenia roszczeń za szkody dokonane przez funkcjonariuszy państwowych SK 8/03
Data: 8 VII 2004 godz.: 0.00
8 lipca 2004 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Jana K. w sprawie zgodności art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1956 roku o odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji.
Art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych ustanowił nieprzekraczalny roczny termin (liczony od dnia wejścia w życie ustawy) na dochodzenie roszczeń z tytułu odpowiedzialności Państwa Polskiego za działania władcze funkcjonariuszy państwowych. Dotyczyło to dziesięcioletniego okresu przed wejściem w życie tej ustawy. Roczny termin dochodzenia odszkodowania został utrzymany na mocy nowelizacji kodeksu cywilnego w roku 1990 - art. VII pkt. 4 przepisów wprowadzających Kodeks cywilny.
W końcu lat dziewięćdziesiątych Jan K. rozpoczął dochodzenie odszkodowania za uwięzienie w obozie koncentracyjnym w Jaworznie. Wcześniejsze dochodzenie roszczeń było niemożliwe - zarówno w okresie funkcjonowania systemu komunistycznego w Polsce, jak i w okresie transformacji systemowej. Osoby uwięzione zostały bowiem zobowiązane przez służby specjalne do zachowania w tajemnicy okoliczności związanych z pobytem w obozie. Oznacza to, iż brak było możliwości wdrożenia postępowania cywilnego przed sądami powszechnymi. W 2000 roku Sąd odrzucił jednak roszczenia skarżącego, ze względu na upłynięcie rocznego terminu dochodzenia odszkodowania.
W ocenie skarżącego, pozbawienie go możliwości uzyskania odszkodowania ze względu na upłynięcie rocznego terminu przedawnienia - w odniesieniu do zbrodni przeciwko ludzkości nie da się pogodzić z art. 2 Konstytucji, stanowiącym, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Jan K. podkreśla także, że kwestionowany przepis różnicuje termin dochodzenia roszczeń odszkodowawczych ofiar zbrodni różnych narodowości. Narusza zatem zasadę równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji). Uchwalenie ustawy z 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wobec osób represjonowanych na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego rozwiązało problem w zakresie roszczeń odszkodowawczych z tytułu zbrodni komunistycznych wobec ludności rdzennie polskiej. Ustawa ta nie rozwiązała jednak problemu odszkodowania za zbrodnie, popełnione w stosunku do mniejszości narodowych - obywateli RP. Tymczasem w obozie w Jaworznie - gdzie przebywał skarżący - przetrzymywane były przede wszystkim osoby narodowości ukraińskiej.
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Marian Grzybowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Dębowska-Romanowska.