Łączenie powiatów i ustalanie ich granic K 1/03
Data: 4 XI 2003 godz.: 0.00
4 listopada 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rady Miasta Radzionków w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją i ustawami niektórych przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowości statusu miasta.
Przepisy art. 4, art. 4a i art. 4b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym normują procedurę tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia gmin, a także ustalania ich granic. Zgodnie z art. 4 ust. 1 zaskarżonej ustawy, ustalanie granic gmin dokonywane jest w formie rozporządzenia Rady Ministrów. Zdaniem wnioskodawcy, przepisy zawierające delegację ustawową do ustalania granic gmin są sprzeczne z art. 15 ust 2 Konstytucji, stanowiącym, iż "zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność do wykonywania zadań publicznych określa ustawa." Zaskarżone przepisy umożliwiają dokonanie przez Radę Ministrów zmiany granic gminy w sposób całkowicie arbitralny, wbrew zarówno stanowisku innych gmin, jak i wyrażonej w konsultacjach opinii mieszkańców. Takie unormowania procedury wprowadzenia zmian obszaru jednostek samorządowych narusza konstytucyjne zasady: ochrony samodzielności gminy (art. 165 ust. 2 Konstytucji), subsydiarności (art. 163 Konstytucji), oraz zasadę proporcjonalności ingerencji państwa w sferę praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Jest również niezgodne z zasadą decentralizacji władzy państwowej (art. 15 ust. 1 Konstytucji). Możliwość swobodnego - nie liczącego się z opinią zainteresowanych gmin, ani ich mieszkańców - kształtowania granic jednostek samorządu terytorialnego przez organ władzy wykonawczej narusza także zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz art. 5 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, zawierający wymóg takiego ukształtowania prawa wewnętrznego, aby decyzje określającego granice wspólnot samorządowych podejmowane były w sposób uwzględniający ich wolę.
Na mocy § 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowości statusu miasta zmieniona została granica pomiędzy Gminą Bytom, a Gminą Radzionków. Zdaniem wnioskodawcy zaskarżony przepis został wydany z rażącym naruszeniem wytycznych delegacji ustawowej zawartej w art. 4 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym. Przepis ten jest także niezgodny z wymogami wynikającymi z art. 15 ust. 2 Konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczyć Sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Teresa Dębowska-Romanowska.