Ulgi paszportowe dla studentów U 3/02
Data: 17 XII 2002 godz.: 0.00
17 grudnia 2002 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących studenckich ulg paszportowych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 19 grudnia 1996 roku w sprawie opłat paszportowych w zakresie, w jakim pozbawia 50 procentowej ulgi z tytułu opłaty paszportowej studentów nie będących studentami studiów stacjonarnych i uczniów szkół innych niż dzienne jest niezgodny z art. 32 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 14 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Prawo do paszportu ma każdy, kto złoży odpowiedni wniosek wraz z przewidzianymi prawem dokumentami i uiści właściwe opłaty. Ustawodawca ma względną swobodę w określaniu osób uprawnionych do ulg i zwolnień w zakresie opłat paszportowych. W rozpatrywanej sprawie zasadą jest uiszczanie opłaty paszportowej, zaś wyjątki i ulgi przewidziane w rozporządzeniu Rady Ministrów są wynikiem określonej polityki ustawodawcy. Jednakże przy wprowadzaniu wyjątków od obowiązującej reguły, jaką jest uiszczanie opłat paszportowych, ustawodawcę wiążą konstytucyjnie określone zasady.
W zaskarżonym przepisie można wyróżnić dwie grupy podmiotów uprawnionych do otrzymania 50 procentowej ulgi przy uiszczaniu opłaty paszportowej: uczącą się młodzież szkół dziennych oraz studentów studiów stacjonarnych. Pozostała część szeroko rozumianej grupy młodzieży uczącej się została ulg pozbawiona. Zdaniem Trybunału zastosowane rozwiązanie jest niezgodne z zasadą równości wobec prawa, wyrażaną w art. 32 Konstytucji. Jeśli bowiem wprowadza się do systemu prawnego wyjątki, ulgi, zwolnienia i przywileje, to powinny one dotyczyć wszystkich podmiotów wyróżniających się w równym stopniu wspólną cechą istotną. Zdaniem Trybunału taką cechą jest w tym przypadku status ucznia.
Zdaniem Trybunału, ustawodawca decydując jaka grupa uczących się będzie mogła podlegać ulgom, dokonał sztucznego i wybiórczego rozróżnienia. Trybunał stwierdził, że jest to rozwiązanie nieuprawnione, zwłaszcza że różnicowanie dokonane zostało bez wskazania sensownego kryterium różnic. Takim kryterium nie może być odmienna sytuacja finansowa wynikająca z obiektywnie różnych możliwości zarobkowania obu grup studentów i uczniów.
Trybunał zwrócił również uwagę, że prawodawca różnicując młodzież posłużył się nieprecyzyjnymi pojęciami (takimi jak: studia stacjonarne, czy młodzież ucząca się w szkołach dziennych), znajdującymi oparcie w nieznanych polskiemu ustawodawstwu określeniach nazw poszczególnych kategorii studentów i uczniów. Trybunał w swoich rozważaniach uznał, iż § 3 ust. 1 pkt 4 zaskarżonego rozporządzenia nie pozostaje w bezpośrednim związku z art. 14 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Rozprawie przewodniczył Sędzia TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą był Sędzia TK Marian Zdyb.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.