Ograniczenie prawa dostępu do informacji publicznej K 8/15
Data: 7 VI 2016 godz.: 15.36
Publiczny dostęp do testów z egzaminów, które już się odbyły, nie wkracza w wolności i prawa innych osób i podmiotów gospodarczych, nie zagraża też porządkowi publicznemu, bezpieczeństwu lub ważnemu interesowi gospodarczemu państwa – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.
7 czerwca 2016 r. o godz. 15:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący wniosku Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej.
W wyroku z 7 czerwca 2016 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1) art. 14a ust. 11 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w zakresie, w jakim dotyczy testów i pytań testowych z Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego, które już się odbyły;
2) art. 16r ust. 12 zdanie drugie ustawy z 5 grudnia 1996 r. powołanej w punkcie 1, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 13 ustawy z 28 kwietnia 2011 r. powołanej w punkcie 1, w zakresie, w jakim dotyczy zadań testowych z Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego, który już się odbył
– są niezgodne z art. 61 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Naczelnej Rady Lekarskiej (dalej: NRL) o stwierdzenie niezgodności przepisów ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej: ustawa o lekarzach), które uniemożliwiają lekarzom przystępującym do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego (dalej: PES), Lekarskiego Egzaminu Końcowego (dalej: LEK) lub Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego (dalej: LDEK), zapoznanie się z testami i pytaniami, które zostały wykorzystane w trakcie egzaminów, które już się odbyły.
Trybunał podzielił zarzuty wnioskodawcy, że zakwestionowane normy, wyłączając udostępnianie – na zasadach określonych w ustawie z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.) – testów i pytań testowych (wykorzystanych w trakcie wcześniejszych egzaminów) naruszają prawo do informacji publicznej zagwarantowane w art. 61 ust. 1 i 2 konstytucji.
TK uznał, że dostęp do testów PES, LEK i LDEK może być traktowany w kategoriach dostępu do informacji publicznej, zaś przewidzianego w zaskarżonych przepisach ograniczenia nie usprawiedliwiają przesłanki natury konstytucyjnej, wynikające z art. 61 ust. 3 i art. 31 ust. 3 konstytucji. Art. 61 ust. 3 konstytucji wyznacza samodzielnie przesłanki ingerencji w odniesieniu do prawa do informacji, co nie oznacza eliminacji pozostałych elementów mechanizmu proporcjonalności z art. 31 ust. 3 konstytucji. Przepisy te mają w stosunku do siebie charakter komplementarny.
Pojęcie informacji publicznej i sprawy publicznej jest rozumiane szeroko. Podlega ono ustaleniu nie tylko na podstawie art. 1 ust. 1 u.d.i.p., lecz przede wszystkim, na podstawie art. 61 konstytucji. Skoro prawo do informacji publicznej ma charakter konstytucyjny, to ustawy je dookreślające powinny być interpretowane w taki sposób, aby gwarantować obywatelom i innym jednostkom szerokie uprawnienia w tym zakresie, a wszelkie wyjątki powinny być rozumiane wąsko. Testy PES, LEK i LDEK, jako informacja wytworzona przez organ publiczny, są objęte zakresem prawa do informacji publicznej. Należy je traktować jako dokumenty, o których mowa w art. 61 ust. 2 konstytucji. Tymczasem zakwestionowane przepisy ustawy o lekarzach wyłączają z zakresu informacji publicznej dokumenty w postaci testów wytworzonych przez Centralną Komisję Egzaminów Medycznych, także tych dotyczących egzaminów, które już się odbyły. Trybunał uznał, że ograniczenie prawa do informacji, które wynika z zakwestionowanych przepisów ustawy o lekarzach, nie było konieczne ze względu na którąkolwiek z wartości wskazanych w art. 61 ust. 3 konstytucji. W ocenie Trybunału, publiczny dostęp do testów z egzaminów, które już się odbyły, nie wkracza w wolności i prawa innych osób i podmiotów gospodarczych, nie zagraża też porządkowi publicznemu, bezpieczeństwu lub ważnemu interesowi gospodarczemu państwa. Nie mieści się również w katalogu wyjątków wskazanych w art. 5 u.d.i.p. (prywatność osoby fizycznej lub tajemnica przedsiębiorcy). Z tych względów Trybunał stwierdził niezgodność zakwestionowanych przepisów z art. 61 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Nieproporcjonalność wkroczenia w prawo do informacji dostrzegł sam ustawodawca, przewidując wprowadzenie określonych zmian w obowiązujących przepisach. Wejście w życie nowych uregulowań zostało jednak przesunięte na 1 maja 2017 r. TK nie widzi podstaw do utrzymywania zakwestionowanych przepisów w systemie prawa, w tym do odroczenia utraty ich mocy obowiązującej na podstawie art. 190 ust. 3 konstytucji.
Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Leon Kieres, sprawozdawcą był sędzia TK Piotr Tuleja.