Stawki podatku akcyzowego; olej opałowy SK 7/15
Data: 2 XII 2016 godz.: 10.37
6 grudnia 2016 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone skargi konstytucyjne spółki jawnej, spółki z o.o. i M.C. dotyczące stawek podatku akcyzowego (olej opałowy).
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
I. 1) art. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym w związku z art. 1b tej ustawy wprowadzającym w ustawie z dnia 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym art. 65 ust. 1a pkt 1 z art. 2, art. 7, art. 9, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 51 ust. 1, art. 64, art. 84, art. 87, art. 91, art. 92 ust. 1 i art. 217 konstytucji,
2) art. 65 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym wprowadzonego ustawą z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym z dniem 24 sierpnia 2005 roku tj. dniem publikacji ustawy w Dzienniku Ustaw – z art. 2, art. 7, art. 9, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 51 ust. 1, art. 64, art. 84, art. 87, art. 91, art. 92 ust. 1 i art. 217 konstytucji,
3) art. 65 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym obowiązujący do dnia 23 sierpnia 2005 roku w związku z § 2, § 3 ust. 3, § 4 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 roku w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego rozumiane w ten sposób, iż tylko kompletne pod względem formalnym oświadczenia uprawniają sprzedawcę do skorzystania z preferencyjnej stawki podatku, brak zaś któregokolwiek elementu tego oświadczenia skutkuje zastosowaniem stawki określonej w § 3 ust. 3 rozporządzenia – z art. 2, art. 7, art. 9, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 51 ust. 1, art. 64, art. 84, art. 87, art. 91, art. 92 ust. 1 i art. 217 konstytucji;
II. 1) przepisów § 4 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 5 w związku z § 3 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 roku w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego i w związku z art. 4 ust. 1 pkt 3, ust. 2 pkt 10, ust. 4 i ust. 5, art. 11 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 i 2 ustawy z 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym od 1 maja 2004 roku do 23 sierpnia 2005 roku,
2) przepisów § 4 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 5 w związku z § 3 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia z 2004 roku i w związku z art. 4 ust. 1 pkt 3, ust. 2 pkt 10, ust. 4 i ust. 5, art. 11 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1, ust. 1 a pkt 1 i ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym od 24 sierpnia 2005 roku do 14 września 2005 roku,
3) przepisów § 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia z 2004 roku w związku z art. 4 ust. 1 pkt 3, ust. 2 pkt 10, ust. 4 i ust. 5, art. 11 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1, ust. 1 a pkt 1 i ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym od 15 września 2005 roku do 28 lutego 2009 roku
w zakresie, w jakim przepisy te stanowią, że sprzedawca oleju opałowego, który posiada oświadczenie nabywcy, które nie umożliwia identyfikacji tego nabywcy (niezgodne z rzeczywistością, zawierające dane fikcyjne), jest zobowiązany zapłacić podatek akcyzowy obliczony według stawki podwyższonej (1180 zł od 1000 litrów gotowego wyrobu w okresie do 14 września 2005 roku, 2000 zł od 1000 litrów gotowego wyrobu w okresie od 15 września 2005 roku) z:
- art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2 konstytucji,
- art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 konstytucji,
- art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2, art. 84 i art. 217 konstytucji;
III. 1) § 4 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 roku w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego:
a) w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Finansów zmieniającym rozporządzenie w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego obowiązującym od dnia 1 stycznia 2005 roku do dnia 15 września 2005 roku,
b) w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 15 września 2005 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego,
c) w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 maja 2004 roku do dnia 15 września 2005 roku
- w związku z art. 65 ust. 1, ust. 1a i ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym w brzmieniu obowiązującym:
- od dnia 1 maja 2004 roku do dnia 24 sierpnia 2005 roku;
- od dnia 24 sierpnia 2005 roku do dnia 1 marca 2009 roku;
- od dnia 1 maja 2004 roku do dnia 24 sierpnia 2005 roku
z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 92 ust. 1 oraz art. 217 konstytucji,
2) § 4 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 w zw. z § 3 ust. 3 oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 1 stycznia 2005 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2005 roku do dnia 15 września 2005 roku – z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 konstytucji.
Ad. I. W ocenie skarżącej spółki jawnej konstrukcja art. 65 ust. la ustawy o podatku akcyzowym jest niejasna i nieprzejrzysta, co uniemożliwia jego adresatom ustalenie zakresu ich praw i obowiązków. Przepis ten jest zatem niezgodny z konstytucyjną zasadą przyzwoitej legislacji.
Art. 65 ust. la pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym jest zdaniem skarżącej rażąco wieloznaczny. Ponadto stosujące go sądy interpretują wszystkie niejasności na niekorzyść obywatela (podatnika), przez co narusza zasadę wolności gospodarczej. Kwestionowane przepisy, naruszają również konstytucyjne prawo do własności, równej ochrony tego prawa oraz nieograniczania go w sposób mogący naruszyć jego istotę.
W ocenie skarżącej spółki jawnej kwestionowana regulacja również jest niezgodna z konstytucyjną zasadą równości. Prowadzi bowiem do sytuacji, w której podatnicy charakteryzujący się wspólną cechą istotną - tj. przywilejem korzystania z niższej stawki podatku akcyzowego w odniesieniu do oleju opałowego przeznaczonego na cele opałowe - traktowani są w sposób odmienny w zależności od tego, na jakim etapie obrotu olejem opałowym występują, tzn. czy są pośrednikami - sprzedawcami czy nabywcami końcowymi.
Ad. II. Zdaniem skarżącej spółki z o.o. kwestionowana regulacja zawarta w rozporządzeniu Ministra Finansów z 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego narusza konstytucję poprzez ingerencję w konstytucyjnie chronione prawo własności. Ponadto skarżąca wskazuje, że kwestionowane przepisy cechuje nadmierny fiskalizm, ponieważ nakładają na podatnika podatek akcyzowy o charakterze sankcyjnym z powodu nierzetelności (bezprawnego działania) jego kontrahenta. Przepisy te ustanawiają obowiązki podatkowe, naruszające konstytucyjną zasadę proporcjonalności w ograniczeniu prawa własności, co jest niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 konstytucji. W ocenie skarżącej spółki z o.o. kwestionowane przepisy ze względu na to, że stanowią ingerencję w konstytucyjnie chronione prawo własności poprzez regulację podatkową uchybiającą zasadzie poprawnej legislacji są niezgodne z konstytucją.
Ad. III. Skarżąca M. C. kwestionuje zgodność z konstytucją przepisów § 4 ust. 1, ust. 2, ust. 5 w zw. § 3 ust. 3 oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego. Regulacja ta pozbawia ją środków pieniężnych, kosztem osoby trzeciej, która podała nieprawdziwe dane i uzyskała niezasadnie korzyść majątkową, a skarżąca poniosła koszt podatkowy w sposób sprzeczny z zasadą demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art. 2 konstytucji. Skarżąca zarzuciła także naruszenie konstytucyjnej zasady proporcjonalności wynikającej z braku proporcji między rygoryzmem regulacji prawnopodatkowej i uprawnieniami podatników, nie dysponującymi, w przekonaniu skarżącej, uprawnieniami w zakresie kontrolowania swoich kontrahentów.
Przewodniczącą składu orzekającego będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sprawozdawcą będzie sędzia TK Piotr Tuleja.