Wystrój ikonograficzny siedziby Trybunału Konstytucyjnego
W 2004 roku ściany korytarzy, foyer i saloniku recepcyjnego ozdobione zostały obrazami i reprodukcjami odwołującymi się do tradycji prawno-ustrojowych Rzeczypospolitej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Są wśród nich ilustracje będące alegoriami państwa i prawa, frontopisy dawnych zbiorów prawa, ilustracje odwołujące się do najważniejszych instytucji ustrojowych Rzeczypospolitej - sejmów elekcyjnych oraz sejmów zwykłych. Oryginały prezentowanych w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego kopii pochodzą ze zbiorów ikonograficznych Archiwum Głównego Akt Dawnych i Muzeum Narodowego w Warszawie. Ponadto w saloniku recepcyjnym wyeksponowane zostały trzy obrazy olejne XX-wiecznego malarstwa polskiego.
Hol wejściowy
[strona prawa]
1. Uchwalenie Ustawy Rządowej 3 maja 1791 roku w Sali Poselskiej Zamku Królewskiego w Warszawie: Dzień trzeciego Maia MDCCXCI Poświęcony Sławie Króla i narodu Oryginał dwa razy większy wzdłuż i wszerz znajduje się u J.W. Jul. Niemcewicza Posła Inflanckiego
Miedzioryt wykonał Józef Franciszek Stanisław Łęski na podstawie rysunku Jana Piotra Norblina,
wym. 32 x 39 cm, akwaforta, papier
[strona lewa]
Frontopisy zbiorów praw Rzeczypospolitej z XVI - XVIII w.
2. Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych językiem polskim spisane [...] przez Stanisława Sarnickiego [.]. W Krakowie, w drukarni Łazarzowey, Roku Pańskiego 1594. Zbiór Sarnickiego był ówcześnie próbą usystematyzowania prawa polskiego.
3. Promptuarium Statutorum Omnium Et Constitutionum Regni Poloniae per Paulum Sczerbic secretarium Sacra Reggae Maiestatis conscriptum cum Indie rerum [.]. Brunsbergae [.] Anno Domini 1604. Promptuarium statutorum Szczerbica to kolejne kompendium aktów ustawodawczych służące poznaniu prawa.
Wyk. Treter Blasius, wym. 30 x 17 cm, akwaforta, papier żeberkowy
Foyer przy małej sali rozpraw
[strona lewa]
4. Ius Regni Poloniae
Authore Nicolao Zalaszowski
V. LD. ARCHIDIACONO POSNANIENSI Typis Academ: Posnam
Wyk. Wojciech Derpowicz, wym. 30 x 18 cm miedzioryt, papier żeberkowy
5. Constitucie Sejmu Walnego Koronnego Warszawskiego, Roku Pańskiego MDCXXVII. Dnia 23 listopada. Cum Gratia et Privilegio sacra R[egiae] M[aiestatis]. W Krakowie, w drukarni Andrzeja Piotrkowczyka, Króla Iego Mości typographa.
Zbiór ustaw i decyzji Sejmu Rzeczypospolitej z roku 1627, ozdobiony Herbem Rzeczypospolitej wraz z herbem króla Zygmunta III Wazy - Snopkiem - w tarczy środkowej.
6. Przywileje i Constitucye Seymowe za Panowania Iego Królewskiej Mości Michała I. Roku Pańskiego MDCLXX [.]. W Krakowie , w drukarni Jerzego i Mikołaja Schedlów, Jego Królewskiej Mości typografów. Na tarczy herbowej Rzeczypospolitej umieszczony w tarczy środkowej herb Wiśniowieckich - Korybut.
7. Przywileje i Constitucye Seymowe za Panowania Iego Królewskiej Mości Jana III. Roku Pańskiego MDCLXXVI. W Krakowie, w drukarni Krzysztofa Schedla, Jego Królewskiej Mości typografów. Herb Rzeczypospolitej z herbem Sobieskich - Janiną - w tarczy środkowej.
8. Konstytucyje Seymu Walnego Ordynaryinego w Warszawie Roku Pańskiego MDCCLXVI. Dnia 6 Października. Złożonego. W Warszawie; w drukarni J. K. Mci y Rzeczpospolitej u XX Scholarum Piarum. W tarczy herbu Rzeczypospolitej umieszczony herb Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - Ciołek
Foyer przy dużej sali rozpraw
Najwyższe urzędy Rzeczypospolitej
9. SĘDZIA ZIEMSKI
Drzeworyt [w:] Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych Ięzykiem Polskim Spisane ... przez Stanisława Sarnickiego, w Krakowie, w drukarni Łazarzowej, Roku Pańskiego 1594
10. WOJEWODA
Drzeworyt [w:] Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych Ięzykiem Polskim Spisane ... przez Stanisława Sarnickiego, w Krakowie, w drukarni Łazarzowej, Roku Pańskiego 1594, s. 231.
11. MARSZAŁEK WIELKI KORONNY
Drzeworyt [w:] Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych Ięzykiem Polskim Spisane ... przez Stanisława Sarnickiego, w Krakowie, w drukarni Łazarzowej, Roku Pańskiego 1594, s. 309
12. KANCLERZ WIELKI KORONNY
Drzeworyt [w:] Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych Ięzykiem Polskim Spisane ... przez Stanisława Sarnickiego, w Krakowie, w drukarni Łazarzowej, Roku Pańskiego 1594, s. 317.
13. ARCYBISKUP
Zacność i prerogatywa koronowania Króla samemu Arcybiskupowi Gnieźniejskiemu należy
Drzeworyt [w:] Statuta Y Metrika Przywileiow Koronnych Ięzykiem Polskim Spisane ... przez Stanisława Sarnickiego, w Krakowie, w drukarni Łazarzowej, Roku Pańskiego 1594, s. 169.
[napis nad wejściem do dużej sali rozpraw]
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka
stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela
art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Z lewej strony od wejścia do dużej sali rozpraw, przy schodach, eksponowany jest tekst Konstytucji z 1997 roku z faksymile Prezydenta RP,
w tle tekst konstytucyjny z 1573 roku - Aktu Konfederacji Generalnej Warszawskiej
14. Dzień trzeciego Maya MDCCXCI
Rysunek Jana Piotra Norblina, wym. 20 x 24 cm, tusz, pióro, papier żeberkowy
Salonik recepcyjny
15. Noc księżycowa
autor: Stefan Popowski, datowanie:1909, olej, płótno, wymiary: 100 x 124
oryginał, własność Muzeum Narodowego w Warszawie
Popowski Stefan, malarz, rysownik, krytyk sztuki, publicysta, ur. 21 III 1870 w Warszawie, zm. 14 XII 1937 tamże. Uczył się w państwowym Gimnazjum na Pradze, a następnie w warszawskiej Klasie Rysunkowej u W. Gersona, w 1889 studiował w akademii petersburskiej, a w 1890 w Monachium. Od 1891 mieszkał na stałe w Warszawie. Był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, pełnił funkcje wiceprezesa tegoż Towarzystwa w latach 1926-29, oraz gospodarza zbiorów Sztuki Zachęty i jurora wystaw w latach 1924-31. Należał do Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego (działając wraz z Miłoszem Kotarbińskim w komisji rewizyjnej) oraz do ugrupowania Pro Arte (od 1925) i kółka Mazovia (od 1928). Wystawiał w warszawskim TZSP od 1889 do 1936, wielokrotnie nagradzany (nagroda za projekt teczki "do premjów" w 1902, II nagrodę na wystawie "Zima w Polsce" w 1925, medal srebrny w 1926, medal złoty w 1928). Zasłynął przede wszystkim jako pejzażysta, w jego dorobku przeważają równinne krajobrazy mazowieckie, malował też widoki miejskie, rzadziej przedstawiał wnętrza, kwiaty i zwierzęta. Ponadto zajmował się okazjonalnie projektowaniem ozdobnych przedmiotów, architekturą, publicystyką. Jego obrazy znajdują się w Muzeum Podlaskim w Białymstoku, w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jest autorem m.in. Nocy księżycowej, Wodospadu, Zachodu słońca.
16. Zima
autor: Stefan Bukowski, datowanie: ok. 1900-1914,olej, płótno, wymiary: 85 x 107
oryginał, własność Muzeum Narodowego w Warszawie
Bukowski Stefan, malarz, ur. 7 V 1878 w majątku Michałowie kolo Kielc, zm. 5 (15?) X 1929 w Warszawie. Mąż malarki Molly Bukowskiej. Do szkoły średniej uczęszczał w Kielcach, a następnie w Kaliszu. W okresie 1897-1902 uczył się w akademii krakowskiej m.in. u F. Cynka, L. Wyczółkowskiego, następnie przez rok w Warszawie u W. Gersona w Szkole Rysunkowej. W 1902 wyjechał do Monachium, gdzie studiował 5 lat, następnie studiował w Paryżu; w 1909 uzyskał na Salonie Societe des Artistes Francais odznaczenie za Portret kobiecy. Od 1907 wystawiał stale w pawilonie wystawowym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, którego był członkiem rzeczywistym od 1910 oraz członkiem zarządu Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego. Zajmował się także pracą pedagogiczną w szkołach średnich; aż do śmierci był nauczycielem rysunku w Gimnazjum im. Emilii Plater w Warszawie. We wczesnym okresie malował - obok pejzażu, który od początku dominował w jego twórczości - kompozycje figuralne, kwiaty, portrety. Później powstawały prawie wyłącznie pejzaże- równinne krajobrazy pełne powietrza i światła. Ok. 1922 zaczął malować akwarelą. W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się obraz Zima; w Muzeum w Rzeszowie - Kopia portretu Andrzeja Potockiego.
17. Żółte kwiaty na fortepianie
autor: Konrad Alfons Karpiński, olej, płótno, kopia, oryginał jest własnością Muzeum Narodowego w Warszawie
Karpiński Alfons Konrad, malarz, ur. 20 II 1875 w Rozwadowie koło Tarnobrzegu, zm. 6 VI 1961 w Krakowie. Pierwsze lekcje rysunku pobierał u Józefa Bogackiego. W latach 1891-1899 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie m.in. u F. Cynka, L. Wyczółkowskiego. Jednocześnie w celach zarobkowych kopiował obrazy i projektował pocztówki. Studia kontynuował w 1903 w Monachium u A. Azbego, w latach 1904-1907 przebywał w Wiedniu, gdzie uczył się u K. Pochwalskiego w akademii sztuk pięknych, następnie do 1912 roku przebywał w Paryżu, gdzie uczęszczał do pracowni H. Martina i H. Angaldy. W latach 1911-1918 był członkiem dyrekcji, a w latach 1918-1927 wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1910 należał do wiedeńskiej Secesji, był członkiem Powszechnego Związku Artystów Polskich, grupy Dziesięciu, grupy Zero, Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Warszawie. Od 1899 stale wystawiał w TPSP. W pierwszym okresie swej twórczości malował sceny rodzajowe z okolic Bronowic, widoki miejskie z Monachium i Paryża. Po 1920 tematem jego dzieł staje się wnętrze mieszkalne i - bardzo często - kwiaty. Był twórcą wielu wizerunków kobiecych. Jego dzieła to m.in.: Żółte róże, Ogród owocowy, Żółte kwiaty na fortepianie.
18. Alegoria Rzeczypospolitej - Sejm Królestwa Polskiego w Radomiu 1505 roku
Kanclerz Królestwa Jan Łaski wręcza Królowi Aleksandrowi Jagiellończykowi do podpisania Przywilej Radomski - ostatni z przywilejów stanowych przed uchwaleniem konstytucji Nihil Novi, ustanawiającej fundamentalną zasadę polskiego parlamentaryzmu. Król, władca zwierzchni Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, siedzi na tronie w otoczeniu Senatu Królestwa, poniżej posłowie ziem Królestwa i mieszczanie miast Królewskich, z prawej strony (heraldycznie) najwyższa postać to najważniejszy urzędnik Królestwa Marszałek Wielki Koronny z laską marszałkowską. Nad tronem herby dwóch państw Unijnych tworzących Rzeczpospolitą: Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego; nad nim herby ziem stołecznych: Małopolski i Ziemi Wileńskiej. Wokół herby ziem Królestwa i Wielkiego Księstwa oraz ziem lennych (Księstwa Mazowieckiego, Państwa Zakonnego i Hospodarstwa Mołdawskiego)
Drzeworyt z wydania koronnego Statutu Łaskiego: Jan Łaski, Commune inclyti Poloniae Regni Privilegium, Kraków Jan Haller 1506
19. Europa recens descriptio a Guilielmo Blaew Mapa Europy Wilhelma Blaewa.
Mapa kontynentu europejskiego z początków XVII wieku. Centralną część zajmują kraje Rzeczypospolitej: Polonia, Lithuania, Prussia, Livonia. Górną część przedstawienia zajmują widoki dziewięciu miast europejskich, z prawej i lewej strony wizerunki przedstawicieli narodów europejskich, wśród nich również: "Polonii".
Wykonana ok. 1617, miedzioryt, kolorowy, mapa Europy wydana w ramach Atlas Novum - "apud Johannem et Cornelium Blatu", Amsterdam 1641-1642
20. Sławie Króla i Narodu z Rewolucji z dnia 3 Maja 1791 roku poświęca przytomny Gustaw Taubert
Uchwalanie Ustawy Rządowej 3 maja 1791 roku, rysował z autopsji Gustave Friedrich Amalius Taubert, rytował Johann Friedrich Bolt
Korytarz na pierwszym piętrze
[strona lewa]
Parlament Rzeczypospolitej Korony Polskiej
i Wielkiego Księstwa Litewskiego
21. Sejm Walny według drzeworytu z 1619 roku
Sejm i Senat za czasów Zygmunta III Wazy, 1619 r., wyk. Leon M.F. Mamonicz, przeróbka ze Statutu Herburta 1570 roku [w:] Polska, jej dzieje i kultura, t. II (1572-1795), Warszawa 1927, s. 4
22. Jacobubus Laurusf 1622 Roma cú Priuilegio Summi Poniificis
A. Sacra Regie Maiestas B. Archiepis Gnesnem Primas Regni C.Archepis Leopolien D. Episcopi Senatores E. Palatini, Castellani Senatores F. Magistratus et Officiales Regni et Magni Ducatus Lithuaniae, Senatores G. Officiales curice, Aulici, et Secretarij R S M H. Nobiles Regni et Mag. Due. Lith.
Posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej za czasów Zygmunta III Wazy, wyk. Giacomo Lauro, miedzioryt
23. EFFATA REGUM POLONIAE usque ad JOANNEM CASIMIRUM á Nicolao de Chwatkowo Chwatkowski CELSISSIMI IN LIVONIA CURLANDIA et SEMGALLIA DUCIS
Capitaneo Schrundensi er ad AVLAM REGIUM POLONAM Refidentr Collecta Varfavice Typis Collegy Scholarum priarum A MDCXCIV
Posiedzenie sejmu za czasów Jana Kazimierza Wazy. Miedzioryt według rysunku Charles de La Haye
24. Sunus Maskor gemino cum fratre Monarcha Sigismunde tuos Sternir unte pedes
Carowie Szujscy na Sejmie w Warszawie w 1611 roku, wyk. Tomasso Dolabella, Tomasz Makowski, 1850-1860, litografia
[strona prawa]
Rodowód Korony Polskiej
25. Reges Poloniae. Potentiss polo: NIAE. ER SVEIAE. ETC. Regi. Sigis Mundo...l
Drzewo genealogiczne królów polskich od Piasta do Zygmunta III Wazy, dedykowane Królowi, wyk. Custodis (Custos) Dominicus, 1608 rok, wym. 54 x 40 cm miedzioryt
26. Les Roys de POLOGNE Poczet królów polskich w 45 madalionach (orzeł treterowski), wyk. Matheus Merian, Tomasz Treter, ok. 1614, wym. 18,5 x 28,5 cm miedzioryt
27. ANNIV. SACR. A RESTIT REPVB. ANNO, V NON MAIL. CI
Rycina alegoryczna ku czci Konstytucji 3 Maja 1791 roku, wyk. Jon Friedrich Teodor Michale, Franciszek Smuglewicz, 1792 r., miedzioryt
Korytarz pokojów sędziowskich
[strona lewa]
Sejmy elekcyjne
28. Répresentation du Champ e Elećtion fur leguel rurent proclamés deux Rois de Pologne le 12. de Septembre & le 5. d. Oćtobre 1733 [Obraz pola elekcyjnego na którym zostali wybrani dwaj Królowie Polscy: 12 września i 5 października 1733.] Najstarsze znane przedstawienie sejmu pierwszej electio viritim w roku 1573 na polach wsi Kamion, który dokonał wyboru na króla Henryka Walezego. Rycina została wykorzystana do przedstawienia wyboru 3 października 1733 r. na tym samym polu elekcyjnym (na Pradze) króla Augusta III Elektora Saskiego.
29. Elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego na Woli w 1669 roku
Według kopii z rysunku odręcznego w Archiwum Watykańskim [w:] Polska, jej dzieje i kultura, t. II (1582-1795) Warszawa.
30. Die Wahl des Kőnigs [.] Krügner se Lips
Pole sejmu elekcyjnego na polach wsi Wola podczas dokonywania wyboru Augusta II Elektora Saskiego (15 maja - 28 czerwca 1697 r.)
31. Pole Elekcyjne na Woli podczas wyboru w 1697 roku Króla Augusta II Elektora Saskiego
Przygotowane sejmami konwokacyjnymi i poprzedzone sejmikami elekcje zbierały się na polach pod Wolą. Wybrani na sejmikach posłowie wojewódzcy obradowali w kole. Obok niego budowano szopę posiedzeń senatu. Po przedstawieniu kandydatów i dyskusji spisywano pacta conventa, a następnie odbywało się imienne głosowanie, w którym uczestniczyła cała przybyła na elekcje szlachta. Elekta nominował prymas - interrex. Przedstawienie według dawnego miedziorytu [w:] Polska, jej dzieje i kultura, t. II (1572-1795), Warszawa
[strona prawa]
32. Rozkład miejsc w sali senatorskiej zamku warszawskiego w czasie sejmu zwyczajnego, oraz szkic przestrzenny tej sali podczas sejmu konwokacyjnego w okresie bezkrólewia. Rysunek w rękopisie Traité de la republique pour servir d'instruction a la noble jeunesse, l'an 1732, w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie
33. Pole elekcyjne na Woli pod Warszawą, XVIII wiek
Rysunek w rękopisie Traité de la republique pour servir d'instruction a la noble jeunesse, l'an 1732, w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie
34. Narody są nieśmiertelne Alegoryczne przedstawienie losów i tradycji Rzeczypospolitej
Józef Cholewicz, Józef Peszka, po 1830 r., litografia recznie kolorowana
Mapy dawnych ziem Polski
35. Tabula Nova POLONIAE et SILESIAE [...] Impreßa in aedibus Nicolaij Iohannis Vißcher
Amsterdam 1699, skala ok. 1:800 000, przeróbka mapy Mikołaja Visschera-Piscatora (1618-1679) opracowana i wydana przez Mikołaja Visschera II Janszoon'a (1649-1702), publikowana w: Atlas Minor sive totus Orbis Terrarium contracta selineatio ex conatibus Nicolai Visscher, Vol. I-IV, AmAmstelaedami 1699.
36. Nova POLONIAE delineatio [...] Amftelodami ex officina et fumptibus Iudoci Hondi
Amsterdam 1620, skala ok. 1:1 400 000. Mapa Jodocusa Hondiusa II (1594-1629) przerobiona i wydana przez Henricusa Hondiusa (1597-1651) i Joannesa Janssoniusa (1588-1664) .Wydana luzem, a następnie publikowana w Atlantis Maioris Appendix.Amsterdam 1630.
Korytarz w przyziemiu
37. Carte des trois ordres qui composent L'Etat de la Republique de Pologne z widokami Krakowa, Wilna i Warszawy. Przedstawienie władz naczelnych Rzeczypospolitej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autor nieznany, ok. 1700-1725, miedzioryt
