Podział gminy na okręgi wyborcze; odwołanie od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborczej P 5/14
16 września 2014 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące podziału gminy na okręgi wyborcze oraz odwołania od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborczej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
a) art. 17 § 1 i 2 w związku z art. 420 § 1 ustawy z 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy - w zakresie, w jakim powierza właściwemu komisarzowi wyborczemu wydanie postanowienia o podziale gminy na okręgi wyborcze z art. 94 i art. 87 ust. 2 w związku z art. 169 ust. 2 oraz art. 171 ust. 2 i art. 184 konstytucji;
b) art. 420 § 2 ww. ustawy - w zakresie, w jakim wyłącza przysługiwanie środka prawnego od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborczej, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 oraz art. 184 w związku z art. 169 ust. 2 konstytucji.
Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował się zadać pytanie prawne w związku ze sprawą rady gminy dotyczącą podziału tej gminy na okręgi wyborcze, ustaleniu ich granic i numerów oraz liczby wybieranych w nich radnych. Komisarz wyborczy postanowił wezwać radę gminy do zmiany uchwały, gdyż uznał, że została ona podjęta w sposób niezgodny z prawem, bo w wyniku podziału doszło do przyznania jednego mandatu więcej niż należne radzie gminy. Rada gminy nie podjęła nowej uchwały, to też komisarz wyborczy sam podzielił gminę na 15 okręgów wyborczych oraz powiadomił o tym fakcie Państwową Komisję Wyborczą. Od tego postanowienia odwołała się rada gminy i 42 wyborców, ale PKW w uchwale utrzymała w mocy postanowienie komisarza wyborczego. Rada gminy zaskarżyła ją do wojewódzkiego sądu administracyjnego rada gminy. WSA w Warszawie postanowieniem odrzucił jej skargę twierdząc, iż jest ona niedopuszczalna z uwagi na to, że przepis art. 420 kodeksu wyborczego wyczerpująco reguluje procedurę wnoszenia skarg w sprawach podziału na okręgi wyborcze i wskazuje, że od orzeczeń PKW nie przysługuje odwołanie, także skarga do sądu administracyjnego.
Wątpliwości Naczelnego Sądu Administracyjnego, do którego skargę kasacyjną złożyła rada gminy, budzi art. 17 § 1 i 2 w związku z art. 420 § 1 i § 2 kodeksu wyborczego. Zakwestionowane przepisy stanowią upoważnienie dla komisarza wyborczego do stanowienia przepisów prawa miejscowego, jakim jest dokonanie podziału gminy na okręgi wyborcze w sytuacji niewykonania przez właściwe organy gminy - w terminie lub w sposób zgodny z prawem – zadań dotyczących podziału gminy na okręgi wyborcze. Nie przewidują też środka prawnego od ostatecznego rozstrzygnięcia Państwowej Komisji Wyborczej.
W ocenie sądu pytającego, przepisy te naruszają konstytucję. Wprowadzają bowiem możliwość stanowienia przez organ wyborczy przepisów powszechnie obowiązujących na terenie gminy, mimo że komisarz wyborczy nie jest organem nadzoru i nie może wkraczać w sferę samodzielności jednostki samorządu terytorialnego. Nie jest on też ani organem jednostki samorządu terytorialnego, ani terenowym organem administracji rządowej a jego postanowienia nie mieszczą się w konstytucyjnym katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego na terenie gminy. Tym samym jego pozycja ustrojowa i kompetencje nie pozwalają na podejmowanie aktów prawa miejscowego. W ocenie NSA, naruszeniem konstytucji jest też brak drogi sądowej do oceny zgodności z prawem postanowienia PKW.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Granat.